Machu Picchu Gezi Rehberi

Peru gezimizin 3. Gününde sabah erkenden Machu Picchu için otelden ayrıldık ve günümüzü tamamen Kayıp Şehir Machu Picchu’ya ayırdık.

Sabah erkenden senelerdir aklımızda olan her gezginin listesindeki “Inca’ların Kayıp Şehri Machu Picchu” ya gitmek için yola çıktık. Ollaytaytambo ile Machu Picchu arasında bir tren bulunuyor. Zaten iki kasabanın da sadece birer istasyonu ve işleyen bu trenleri var. Bunun için Ollaytaytambo’da kalınabileceği gibi Cuzco’dan sabah geçmek de mümkün. Tek tren ama 2 ayrı sınıf bilet bulunuyor. Üstü cam pencereli panoramik trenlerin adları “Expedetion” ve “Vistadome”. Vistadome daha sınırlı saatte sefer yaparken Expedition’un seferi daha fazla. Sınıflar neredeyse birbirinin aynısı olduğu için hangi saat size uyuyorsa o saate alabilirsiniz tren biletinizi.

 

Tren ile 1,5 saatlik bir seyahatle Machu Picchu’ya en yakın kasaba olan Aguas Calientes e varıyorsunuz. Buradan 8 km’lik Machu Picchu Antik kenti yolunu yürüyerek gidebilir ya da buradaki shuttle’lara binebilirsiniz.

Yürümek ya da Shuttle’lara binmek mümkün

Biz çıkarken otobüsü inerken yürümeyi tercih ettik. İnişde zigzaglı iniş yolunu kestirmelerden inen basamakları kullanıyorsunuz. Ancak ilk kestirme shuttle’ların kalktığı yerde onu kaçırmamalısınız. Basamakların yüksek ve dik oluşu inişi oldukça zorlu kılıyor. 1 saat 40 dakika süren iniş güzel bir hatıra oldu ama çok kolaydı diyemeyiz. Biz Ollantaytambo’da konakladık ve aynı gün içerisinde Machu Picchu’yu gezip döndük.

Bir haftalık paketler de var ama 1 gün yeterli

Bu şekilde planlarsanız 06:15 gidiş ve 18:00 dönüş trenini kullanabilirsiniz. Aguas Calientes’de de konaklamak mümkün tabii ki ama tesislerin daha sınırlı ve pahalı olması nedeni ile biz Ollaytaytambo’yu tercih ettik. Genellikle buraya Cuzco’dan geçildiği için gün sayınız az ise Cuzco’dan da geçebilirsiniz sabah erkenden. Kişisel fikrimiz 1 günlük Machu Picchu gezisinin yeterli olduğu; hatta 1-2 saat de kasabayı gezecek vaktiniz kalıyor.

Machu Picchu antik kentini mutlaka yerel bir rehberle gezmelisiniz. Aksi halde pek bir şey anlamaz sadece manzaranın tadını çıkarırsınız. Kenti gezmek için 3 saat civarı ortalama süre gerekli.

Machu Picchu için günlük kişi kotası bulunuyor bu nedenle önceden biletinizi almalısınız. Bunun dışında Machu Picchu içerisinde de 4 kademede ziyaret yapılıyor. Hangi aşamaya kadar gezmek istiyorsanız biletinizi ona göre almalısınız. Bir de karşıdaki Huayna Picchu zirvesi var. Bu zirvenin de ayrı kotası var ancak burası daha çok ciddi tırmanıcılara hitap ediyor çıkmak oldukça zor.

Burada gezi akışımıza biraz ara vererek Machu Picchu ve Inca Medeniyeti hakkında biraz bilgi vermek istiyoruz.

Cusco Krallığı ve Inka Medeniyeti

12.yüzyıl civarında Manco Capac tarafından kurulan Cusco Krallığı, 1438 yılına kadar bir krallık olarak varlığını sürdürmüş. 1438’den itibaren Pachacutec’in yönetiminde gitgide büyümüş ve And Dağları’nın kapladığı birçok bölgeyi de içine alarak İnka İmparatorluğu’na dönüşmüş. Peru, Ekvador ve Bolivya’nın yanı sıra Şili, Kolombiya ve Arjantin’in de birçok kesimini ele geçirerek Güney Amerika’daki egemenliğini arttıran imparatorluk, 16. yüzyılın başlamasıyla birlikte çöküş sürecine girmiş.

Machu Picchu en iyi korunan İnka Kenti

1532’de Fransico Pizarro yönetiminde Peru’ya gelen İspanyol güçleri, 1533’te iç savaştan ve çiçek hastalığı salgınının halkı zayıf düşürmesinden faydalanıp yönetimi ele geçirmişler. Zaman içerisinde gelişen tüm İnka başkaldırıları bastırılmış ve İnka medeniyeti yok olmuş. Machu Picchu bugüne kadar çok iyi korunarak gelmiş olan bir İnka antik şehri. 2007 tarihinde Dünyanın Yeni Yedi Harikası’ndan biri olarak seçildi.

And Dağları’nın zirvesinde, 2.360 m yükseklikte, Urubamba Vadisi üzerinde kurulmuş olan Machu Picchu Peru’nun Cusco şehrine 88 km mesafede. Şehir, İnka’lı bir hükümdar olan Pachacutec Yupanqui tarafından 1450 yılları civarında inşa ettirilmiş. İspanyol istilacılar 1532 yılında buraları işgal ederken şehir sık dağlar arasında kalmış ve istilacılar tarafından fark edilmemiş bu sayede de zarar görmemiş. Machu Picchu 200’den fazla, merdiven sistemiyle birbirine bağlı olan taş yapıdan oluşuyor.

Şehrin 3000 basamağı bugün hala gayet iyi durumda. İnka uygarlığındaki mimari özellikler, şehirde yer alan yapılar incelenerek saptanabiliyor. İçerisindeki iki yüzden fazla yapı, kuru taş yöntemi kullanarak inşa edilmiş. Bu duvar tekniğinde, taşlar arasına yapıştırıcı harç konulmuyor ki bu da İnkaların mimaride ulaştıkları parlak noktayı gözler önüne seriyor.

Huayna Picchu

Kuruluş amacı ve anlamı bugüne kadar gelmiş olan bir tartışma konusu. Günümüze gelmeyi başarmış bilimsel kanıt içerikli çok fazla ipucu bulunmamasından, sadece tahminler yapılabilmekte. Bu yüzden o zamanlardaki adı bilinemeyen şehir, ismini bugün yakınlarda olan bir dağ zirvesinden alıyor. Şehrin tarım alanı olarak kullanılan teraslardan oluşan bölümleri, Eski Zirve (Quechua (keçua okunur, evet Decathlon‘un ünlü markasının ismi buradan geliyor) dilinde: Machu Picchu) denen dağın eteklerinde. Şehrin sonunda ise Genç Zirve (Quechua dilinde: Huayna Picchu yada Wayna Picchu) yükseliyor, tam karşınızda gördüğünüz yüksek dağ desek daha iyi. Bu kısma çıkmak için önceden rezervasyon yapmalı biletinizi ona göre almalısınız çünkü günlük ziyaretçi 300 ile sınırlıdır.

Huayna Picchu oldukça zorlu

Biz çıkmadık ama çıkanlar çok dik iniş ve çıkışa sahip olduğunu, merdivenlerin tek kişinin geçeceği kadar dar ve tek tarafının da uçurum olduğunu ilettiler. Çıkma kararından önce 2 defa düşünseniz iyi olur yani. Özellikle yükseklik korkusuna kapılmanız muhtemel dendi bilginiz olsun. (Not: Daha önceki gezimizde de çıkmadığımız gibi 2023 gezimizde de Huayna Picchu’ya çıkılmayacaktır)

Şehirde içinde 100’den fazla insan iskeletinin bulunduğu 50’nin üzerinde mezar bulunuyor (ilk başlarda bunların %80i kadın olduğu sanılmış, ama sonraki incelemelerde eşit dağılım olduğu tespit edilmiş). Bu keşfe istinaden şehrin İnkalar’ın yetiştirme ve disiplin yeri olduğu teorisi geliştirilmiş. Ancak zamanımızda bu teori geçerliliğini yitirmiş durumda. Daha çok bugün kabul gören teori, şehrin 700’den fazla İnka asil ve din adamına ev sahipliği yapmış olduğudur.

Buranın Güneş Tanrısı İnti’ye daha yakın olabilmek için, ya da tanrılar ve seçkin insanlar için inşa edildiği kabul ediliyor. İşgalci İspanyollar bir efsane olarak duydukları bu büyülü şehri bulmak için çok uğraşırlar ama başarılı olamamışlar. 50 yılda binlerce işçi tarafından inşa edilen bu kentte güneşin çocukları sadece yüz yıl kadar yaşarmışlar.

ve sessizliğe gömülüş

Son seçkin İnkalı’nın da ölümüyle şehir hala tam olarak bilinmeyen bir nedenle büyük bir sessizliğe gömülmüş. Yıllar, yüzyıllar birbirini kovalarken, bu arada saklı kentin üzeri, And Dağları’nın zirvelerinde yavaş ama sabırla gelişen orman tarafından sessizce örtülmüş. İnsanlık tarihinin gizemli medeniyetlerinden biri olan İnkaların en görkemli şehrinin bu sessiz bekleyişi tıpkı Mısır’ın gizemli piramitleri, Kamboçya’nın efsane Angkor’u, Java’ın ünlü Borabodur’u, Ege’nin Efes Antik Kenti, Batı Anadolu’nun Truvası gibi yüzyıllar süren bir yeraltı uykusuna yatmış. Ta ki 1911 yılında bölgeye gelen Amerikalı tarihçi Profesör Hiram Bingham’a kadar. Profesör Bingham, İnkaların İspanyollara karşı son savaşlarını verdikleri Vilcabamba kentini ararken Machu Picchu’yu tesadüfen bulmuş. Hem de 9 yaşındaki küçücük bir çocuğun yardımıyla.

Bingham; dünyanın en önemli arkeolojik keşiflerinden birini gerçekleştirdiğini hemen fark etmiş. Ancak yaklaşık 500 yıllık bitki örtüsünü temizleyecek ne malzemeye ne de adama sahip olmadığı için çevrenin fotoğraflarını çekip ABD’ye geri dönmüş ve ertesi yıl tam teçhizat ve çok sayıda işçiyle gelerek arkeoloji tarihte yeni bir sayfa açmayı başarmış ve tüm dünyaya İnkaları tanıtmış. Machu Picchu 1983’te UNESCO tarafından “Dünya Mirası” kapsamına alınmış ve çevre düzenlemesi yapılarak ziyarete açılmış.

Güneş Kapısı

İnsanların birçoğu henüz gitmemiş olsa da fotoğraflardan ya da belgesellerden aşina olduğu Andların yüksek kesimlerindeki efsane kent Machu Picchu’ya bir lamanın yüküyle ancak sığabileceği şekilde yapılmış giriş kapısı İnti Punktu’dan (Güneş Kapısı) giriliyor. Etrafı büyük taş bloklu sularla çevrili ve her birinin önünde kendi bahçesi bulunan yüze yakın saray ve tapınak kalıntıları bulunuyor. Yapıların büyük bir bölümü tek tarafı açık, gökyüzüne doğru giderek daralan büyük taş bloklardan oluşuyor.

Şimdilerde hepsinin çatısı açık olsa da eskiden göğe yükselen bu sivri çatıların bitkilerle kapatıldığı söyleniyor. Kral Pachacuti’nin yaptırdığı bu efsane kentte hanedan ailesi ile onun yakınları ile hizmetkarlarından oluşan bin kişiye yakın bir nüfusu barındırdığı söyleniyor. Hiçbir teknik kullanmadan sadece kas gücüyle bu kadar çetin ve ücra bir arazide böylesi bir saltanat malikanesi inşa etmenin olağanüstü bir ustalık gerektirdiği ilk bakışta anlaşılıyor.

Teras yapısı çok hakim

Antik kenti çevreleyen surların dışındaki eğimli araziler saray çalışanları tarafından taş duvarlar örülerek teraslara dönüştürülmüş. Bu teraslarda küçük tarlalar oluşturularak kentin gıda ihtiyacını karşılamak amacıyla patates, mısır ve çeşitli şifalı bitkiler yetiştirilmiş. Bu terasların hiçbirinde en ufak bir bozulma olmamış, hepsi hala kullanıma hazır bir şekilde sapa sağlam duruyor. Dağ başındaki bu kentin su ihtiyacını karşılamak için oyma taşlarla yapılmış su kanallarıyla daha yüksekteki dağlardan su getirmeyi başarmışlar.

Neden yapıldığı tartışmalı

İnkaların burayı daha çok bir ibadet yeri olarak kullandığı düşüncesi hakim. Güneşe taptıkları için yüksek kayalıklara yerleştirdikleri elips şeklinde altından yansıtıcılarla astronomik gözlemler yapmışlar ve önemli tarihleri kutlamayı ihmal etmemişler. Güneşin yıllık döngüsünü inceleyip, en büyük törenlerini yaz gündönümü olan Haziran ayında büyük şenliklerle kutladıkları tespit edilmiş.

Kutsal kent Machu Picchu için öne sürülen en önemli teorilerden biride buranın Güneşin Bakireleri için inşa edildiği. İnkalar için kutsal olan Azize, bakire Morena anısına bu tapınaklarda da “Güneşin Bakireleri” adında kızlar bulunurmuş. Saraylarda, İnka hükümdarlığı altındaki dört bölgeden getirilen kızların kaldığı güzel döşenmiş birçok oda varmış. Güneş Tanrısının hizmetine seçilen bu güzel kızların bakireliklerinin bozulmaması için çok sıkı korunan bir yerde hep beraber yaşarlarmış. Sadece iki kişi birlikte dışarı çıkabilirlermiş ve genellikle bekçiler tarafından takip edilirlermiş.

Bu kızlar, kurban törenleri sırasında mayalanmış mısır içkisi chicha’yı hazırlar ve kumaş dokurlarmış. Bunlar yeni bir imparatorun başa geçmesi, İnka’da salgın bir hastalığın olması, deprem gibi önemli olaylarda tanrılara kurban edilirmiş. Sadece kızlar değil çocuklar ve savaş esirleri de bozulan evrensel düzenin yeniden kurulması için kurban edilirlermiş.

1912 ve 1913 yıllarında Bingham, şehri ortaya çıkardıktan sonra, 1915’de Machu Picchu araştırmalarıyla ile ilgili bir kitap yayınlamış ve National Geographic Society’nin Nisan 1913 sayısını Machu Picchu şehrine ithaf etmesiyle meşhur olmuş.

Şehrin aslında 2 yıl öncesinden keşfedildiği, ama şehrin altınlarının ABD’ye götürülmesi için Bingham’ın zaman kazanmak istediği iddia edilmekte. Diğer bir yerlilerin iddiası ise, köylülerin çoktan 1901 yılında şehri keşfetmiş olduğu ve Bingham’ın keşfinin tesadüf olmadığıdır. Bu fikir çok daha mantıklı geliyor bize.

Machu Picchu Güney Amerika’nın en çok turist çeken yerlerinden birisi.

Her gün günlük 2000 kişi ziyaret ediyor ve UNESCO harabelerin zarar görmemesi için bu sayının en fazla 800 olmasını talep etmekte. İnka şehrinin çok zor geçit veren bir bölgede olması ve oraya giden bir yolun olmaması yüzünden, Cusco şehrinden Machu Picchu dağının eteklerinde bulunan Aguas Calientes köyüne (ki harabelere en rahat bu köyden ulaşmak mümkün) bir raylı sistem hattı inşa edilmiş.

Bu köyden sonra 8 km lik bir otobüs yolculuğu yapılmakla beraber bu mesafe yaya olarak da kat edilebiliyor. Zira küçük basamaklı patika yollar buraya açılıyor. Patikanın sonunda, Machu Picchu’nun hemen giriş alanında “Sanctuary Lodge“ oteli bulunuyor ki bu otel de raylı sistem gibi ingiliz oteller zinciri “Orient Express“e ait. Machu Picchu’ya otantik yoldan ulaşmak isteyenler, birkaç günlük yürüyüş programlı, Urubamba Nehri’nin birkaç yüksek geçidi üzerinden, İnka yolu’nu (Camino inca) kullanarak ulaşmakta.

Teleferik projesi şimdilik askıda

Sürekli büyüyen turizm çevre konusunda çok büyük yük olmakta. UNESCO, yapılması planlanan Aguas Calientes’den Machu Picchu’ ya bir teleferik hattı konusunda sert bir muhalefet yapmakta. Bu hattın tamamlanması turizmin daha da artması anlamına geldiği gibi toprak kayması tehlikesinin yükselmesini de beraberinde getirecektir. 10 Nisan 2004’te meydana gelen bir toprak kayması on bir kişinin yaşamına mal olmuş, raylı sistemi de kısmen aksatmıştı. 14 Ekim 2005 ‘teki başka bir toprak kayması raylı hattın 400 metrelik kısmını toprak altında bırakmıştı.

Intiwatana, 4 ana noktaya göre ayarlanmış kaya sütunlarından oluşur. Inca’lar sütunların açılarını gün dönümlerini tahmin etmek için kullanmaktalarmış. Güneş, tarım ve tüm toplumun refahı için kritik bir öneme sahiptir. En üstün doğal tanrı olarak kabul edilir.

Kış gündönümü 21 haziranda başlar ve yüksek rahip Intiwatana’ya altın bir disk asarmış. Bu diskin sembolik olarak bir sonraki döngüde güneşi yakalayıp tekrar dünyaya getireceğine inanılırmış. Burası İspanyol fatihler tarafından zarar verilmemiş tek dini yapıdır. Birçok insan Machu Picchu’nun dünyadaki manyetik odaklardan biri olduğuna inanır ve metafizik bir gücü olduğu söylenir.

Bu mağara benzeri bölge ayinsel nişleri, Güneş Tapınağı’na bitişik duvara kazınmış bir haç içermekte. Haç bir seri merdivene benzemekte ve bu merdivenler İnca dünyasındaki üç seviyeyi sembolize etmekte. İlk basamak yılanla temsil edilir ve diğer dünyayı ya da ölümü simgeler.

İkinci basamak insan hayatını simgeler ve jaguar figürü ile temsil edilir. En yüksek basamak tanrıların ruhsal yönünü temsil eder ve bir akbaba ile sembolize edilir.

Royal Tomb’un içi bir çok mumya kazısını yapıldığı bölgedir. 100’den fazla iskelet burada ortaya çıkartılmıştır, cesetlerin % 80’i kadındır. Bu gerçek birçok tarihçiyi; bölgede ilk olarak yüksek rahipler ve seçilmiş kadınların ikamet ettiği tahmine sürüklemiştir. Machu Picchu’nun kurulmasının temel nedeni henüz açığa çıkartılamamıştır.

Royal Tomb’un solunda tekbir su kemeri sistemi ile birbirine bağlı 16 ayin küveti bulunmaktadır. Sol taraftan devam edildiğinde bir taş ocağından geçilerek Sacred Plaza’ya ulaşılır.

Sacred Plazayı çevreleyen binalar şehrin en önemli binalarıdır. Principal Temple, geniş parlatılmış ve birbirine kusursuzca oturan taş bloklarıyla Inca taş işçiliğinin en güzel örneklerindendir.

Incalar duvarlarını ayakta ve bir arada tutmak için inşa sırasında harç kullanmazlar; kullanılan taşların özel kesimlerle bir araya getirilerek geometrik olarak birleştirilmesinden oluşur.

Yüzyıllar boyunca yaşanan doğal afetlere herhangi bir zarar görmeden dayanıklılık göstermiştir.

Sacred Plaza içindeki Three Windows Tapınağı engin bir yeşillik manzarasına sahiptir, Sacred Plaza’nın arka tarafında ise Central Plaza’ya inen merdivenler bulunmaktadır. Central Plaza’nın alt tarafı Hapishane Grubu adını alır.

Hapishane Grubu yeraltı ve üstü boyunca uzanan hücreler, geçitler ve nişlerden oluşan bir labirenttir. Grubun en ilgi çekici yeri akbaba şekli verilmiş ve kuşun arkasında bir kapıyla küçük bir yeraltı hücresine açılan Condor Tapınağıdır.

Machu Picchu’daki Condor Tapınağı Inca taş işçiliğinin nefse kesici örneklerindendir. Milyonlarca yıl önce şekillenmeye başlayan doğal bir kaya, Incalar tarafından uçmakta olan bir akbabanın kanatlarını şeklinde şekillendirilmiştir.

Tapınağın tabanı akbabanın başı ve boyun tüyleri şeklinde kazınmış ve üç boyutlu bir kuş şekli ortaya çıkmıştır. Tarihçilere göre akbabanın başı kurban sunağı olarak kullanılmıştır. Tapınağın altındaki küçük mağarada bir mumya bulunmaktadır. Tapınağın hemen arkasında tam bir hapishane kompleksi bulunmaktadır. Hapishane insan boyutunda nişler ve yeraltı zindan labirentleri içerir. Tarihi belgelere göre; benzer Inca hapishanelerinde sanıkların insan boyutundaki nişlere zincirlendikleri ve 3 gün boyunca kaderlerinin belirlenmesi beklenmektedir. İnsanlar o dönemde tembellik, zina ya da hırsızlık gibi suçlardan hüküm giyip ölüme terk edilebilirlerdi.

Machu Picchu’daki en fotojenik yerlerinden biri Funerary Rock Hut’tır. Buranın soyluların mumyalanmasında kullanıldığına inanılmakta. Günün sonunda Funerary Rock Hut’ın yan tarafındaki teraslardan küçük lama ya da alpaca sürüleri Machu Picchu’ya girer.

Buradan Inca Trail’in başlangıcı da görülmektedir. İyi şekillendirilmiş bir yol Cusco ve Machu Picchu’yu birbirine bağlar. Funerary Rock Hut’a ulaşmak için yorucu uzun ve dik taş merdivenler aşılmalıdır ancak sonuç gösterilen çabaya değer. Birçok kişi bu cetin ve zorlu yolu sonundaki unutulmayacak kadar güzel manzara için kat etmektedir. Bu merdivenlerden geri inerek Inka krallarının mumyalandığı Royal Tomb’un içine girilir.

Machu Picchu’daki Central Plaza tavansız taş yapılar ve dik teraslarla çevrelenmiş Huayna Picchu manzarasına sahip bir yapıdır. Plaza Inca taş binalarının ortasında yeşil bir ada seklindedir. Ziyaretçiler zaman zaman etrafta gezen ve otlanan lamalara rastlayabilmektedirler. Central Plaza; Sacred Plaza ve Intiwatana’yı kompleksin konut kısmından ayırmaktadır.

Central Plaza’nın karşısı ve Machu Picchu’nun uzak ucu Sacred Rock diye bilinir. Sacred Rock; her Inca köyünde bulunan bir objedir. Bir köy inşa edilmeden önce bölgeye kutsal bir obje ithaf edilir. Machu Picchu’daki Sacred Stone Huayna Picchu’da bulunmaktadır. Huayna Picchu bulunduğunuz yerden bir saat boyunca yürünerek ulaşılan harika bir vadi manzarasına sahip bir bölgedir.

Yürüyüşe katılanlar bekçi kulubesine kayıt yaptırarak Huayna Picchu’ya yürüdüklerini belgeleyebilirler.

Machu Picchu’yu 1 gün ziyaret etmek bölgenin çok detaylı bir şekilde görülmesi için yeterli değil. Bu nedenle 2-3 günlük hatta  1 haftalık biletler de var ancak gidince göreceksizin 1 gün birçok gezgin için yeterli oluyor. Bölgenin güzelliğini tam olarak inceleyebilmek için birkaç gün ayrılmalıdır.

Machu Picchu gezisi sonrası dönüşümüz tabii ki yine Ollaytaytambo tren garına oldu. Burada bekleyen acentemizin aracı ile Cuzco’ya otelimiz “Casa Andina Private Collectiona” a geçtik. Akşam yemeği için Cuzco’nun merkezi diyebileceğimiz Plaza de Armas’a gittik ve akşam yemeğimizi Peru mutfağının güzel örneklerinden seçip tekrar otele geçtik.

Peru’da hakkındaki; Lima, Amazon-Puerto Maldonado, Arequipa, Ballestas Adaları, Cuzco, Ica, Inti Raymi Festivali, Puno-Titicaca Gölü, Nazca Çizgileri, Pisac-Moray-Ollantaytambo, yazılarımızı da okuyun.