Hama Gezi Rehberi

Hama “Su değirmenleri şehri” demek pek yanlış olmaz Hama’ya. Bu aslen, sayıları günümüzde iyice azalmış tarihi su değirmenlerinin var olmasından çok, 1982 öncesine kadar var olan başka tarihi güzelliklerin artık “yok” olmasından dolayıdır da. Suriye Hama nerede? Hama şehri, Suriye’nin batısında yer alan tarihi bir şehirdir. Halep ile Şam arasında konumlanan bu şehir, Asi Nehri kıyısında kurulmuştur. Hama, özellikle büyük su değirmenleriyle (noria) tanınır ve Hama ili’nin merkezidir. Tarımsal açıdan verimli bir bölgede bulunan şehir, ülkenin önemli yerleşim merkezlerinden biridir. Hatırlatma: Bu notlar Suriye’nin içinde bulunduğu iç savaş öncesi yapılan 3 ziyaret sırasında yazılmıştır ve günümüz Suriye’sini yansıtmamaktadır.

Yapılan kazılarda Neolitik çağdan yerleşim izleri bulunan Hama, ismini M.Ö.1000 yıllarındaki Hamah Krallığı’ndan alıyor. Tarihinde defalarca el değiştirmiş olan şehir, Osmanlılar zamanından da önemli yapılara mekan olmuş. Ancak, 1982 yılı Şubatı’nda şehirde Enver el-Sedad rejimine karşı başlayan ve daha sonra yasa dışı ilan edilecek olan Müslüman Kardeşler örgütü tarafından kışkırtılan silahlı ayaklanmanın 3 hafta süren ve 8,000 askerin katıldığı kanlı bastırma operasyonu, şehirde onarılamayacak bir yıkıma sebep olduğundan, eski kayıtlarda bahsi geçen bu güzel yapılardan çoğu, görülebilecek halde ayakta kalamamış, birkaçı dışında.

Hama Suriye

Hikaye devamında Hama Suriye’de yıkım o kadar büyük olmuş ki, ufak bir kısmının onarılmasına karar verilirken, bazıları tamamen gözden çıkarılmış. Zarar görmemiş tarihi yapılardan bazıları Rüstem Paşa Hanı (ki yakın zamana kadar yetimler yurdu olarak kullanılmış), Esat Paşa Hanı (şu anda ülkenin tek partisi olan Ba’as Partisi şube binası olarak kullanılıyor), Nureddin Camii ve Esat Paşa (Esat Paşa al-Azem) Sarayı. Ağır hasar gören Büyük Cami (8.yy) aslına sadık kalınarak yeniden yapılmış. Bunlardan, Esat Paşa Sarayı (ki kendisi Suriye’nin köklü ailelerinden el-Azemler’denmiş ve 1742 yılından itibaren Osmanlı valisi olarak atanmış), özellikle harem bölümünün güzelliği ile tanınıyor.

Gelelim Suriye önemli tarihi turistik yerleri bakımdan önde gelen bu şehir  su değirmenlerine (noria): Hama, Orontes (bizdeki adıyla Asi) Nehri üzerinde kurulmuş bir şehir. Nehrin su seviyesi, kentin nehir kıyısındaki seviyesinin oldukça altında olduğundan, su ihtiyacını karşılayabilmek için bu “su asansörleri” inşa edilmiş. Hem de öyle yakın çağlarda falan değil. Hama Müzesi’ndeki mozaiklere bakılırsa M.S. 5. yüzyılda bile varmış bu koca çarklar. Ancak bugün de var olanları, 13. yüzyılda Eyyubiler tarafından yapılmış. Şu anda 17 tanesi kalan ve şehrin içinden geçen nehirin her iki yakası boyunca yer alan bu çarklar, Memlûklular ve Osmanlılar zamanında ya tamir görmüş, ya da yeniden yapılmışlar.

Birkaç tanesi hala çalışıyor, büyük bir gürültüyle gıcırdayarak ve taşıdığı suyu etrafa saçarak. En büyüklerinden biri olan Noria al-Mamuriyya, şehrin en merkezi yerinde kurulu bir parkın içerisinde; yaklaşık 20m çapında. Ahşaptan yapılmış olan çarkların ortasındaki ahşap miller, taş kaideler üzerinde bulunan -yine- ahşap yataklar üzerinde dönüyorlar. Yıllardır hiç durmadan dönmekten yorulmuşa benziyorlar, çıkardıkları homurtulara bakılırsa. Yukarıya Şehir, kuzeyde Halep’e 146 km, güneyde Humus’a 47 km ve Şam’a 209 km uzaklıktadır. Şehrin tarihi, M.Ö. 5000 yıllarına dayanır. Kale, ilk yerleşim yeridir. Asi (Orontes) Nehri, şehrin içinden geçer.

Suriye Önemli Tarihi Turistik Yerleri

Doğu dillerinde Hama, “kale” anlamına gelir. Rivayetlere göre bu şehrin kurucusu, Kenan’ın on bir oğlundan biri olan Hams b. Kenan’dır. Selçuklular döneminde, şehir, İmparator Antoyuhas Ebifaniyus’a nispetle Ebifaniya adıyla anılmıştır. Hama, Asi Nehri üzerindeki su dolaplarıyla meşhur olduğu için zamanla “Medinetün-Nevair” (Su Dolabı Şehri) unvanını almıştır. Bu özelliğiyle Suriye meşhur yerleri arasında öne çıkar.

Şehir, aynı zamanda meşhur Müslüman coğrafyacı Ebu’l Feda’nın da memleketidir. Suriye tarihi yerler listesinin başlarında yer alan Hama, özellikle Asi Nehri boyunca kurulu olan ve tarihte şehre su taşımak amacıyla yapılmış olan dünyanın en eski su dolapları (noria) ile ünlüdür. Bugün şehirde, büyüklü küçüklü 19 adet su değirmeni bulunmaktadır. Bu değirmenler, şehre tarihî ve kültürel bir zenginlik katmakta, Suriye önemli tarihi turistik yerleri arasında gösterilmektedir.

Şehrin tam ortasından geçen Asi Nehri, eski Hama bölgesini modern kısımlardan ayırmaktadır. Eski şehir bölgesi, orijinal dokusu korunarak büyük ölçüde restore edilmiştir. Şehrin turistik potansiyelinin farkına varılmasıyla birlikte Hama, ziyaretçilerine hem doğayla iç içe bir atmosfer hem de kültürel miras sunmaktadır. Günümüzde Hama, Suriye’nin turistik yerleri arasında hak ettiği ilgiyi görmektedir ve haritalarda mutlaka işaretlenmesi gereken noktalar arasında yer almaktadır.

Diğer Suriye yazılarımızı da okuyun.