Grönland Gezi Rehberi

Grönland gezi rehberi yolculuğumuz soğuk ülkelere, Buzullara ayrı bir merakımız olduğu için bu defa değişik bir karar vererek kendimizi Grönland’da bulduk. Neredeyse ülkemizden giden kimseyi duymadığımız bu adaya gitmek için plan yapmak da zor oldu. Biz de Grönland Gezi Rehberi hazırlayıp, tecrübelerimizi size aktararak Grönland gezinizi planlamak için ihtiyacınız olan her şeyi; ulaşım bilgileri, nerede kalacağınız, yemek yiyebileceğiniz yerler ve görülecek ve yapılacak şeyler dahil, hepsini anlatmaya çalıştık.

Grönland, yüzölçümüyle dünyanın en büyük adası olmasına rağmen, birçok kişi hâlâ buranın tam olarak nerede olduğunu ya da bir ülke mi olduğunu merak ediyor. Aslında Grönland, Danimarka’ya bağlı özerk bir bölge; yönetimsel olarak Avrupa’yla ilişkili olsa da, coğrafi olarak Kanada’ya oldukça yakın. Başkenti Nuuk olan bu geniş kara parçasında, yaşam çoğunlukla kıyı şeritlerinde yoğunlaşırken, nüfusu da oldukça seyrektir. Haritaya bakıldığında izole bir kütle gibi görünse de, Grönland turu planlayanlar için buzullar, yerel kültür ve uçsuz doğasıyla gerçek bir keşif noktasıdır.

Grönland Neden Danimarka’ya Bağlı?

Öncelikle Grönland hakkında biraz bilgi verelim sonra kendi gezimizi anlatacağız. Grönland neden Danimarka’ya bağlı? Grönland (Greenland) resmi olarak Danimarka’ya bağlı yani Danimarka toprağı. Ancak kendi bayrağı kendi yönetimi, kendi başkenti var. Adanın sahilleri hariç her tarafı 3 km kalınlığına varan bir buz tabakasıyla kaplı ve buzun tabanı deniz seviyesinin altında. Adanın %81’i buzullarla kaplı ve Grönland yüzölçümü olarak dünyanın en büyük adası. Avustralya kıta olduğu için ada olarak kabul edilmiyor.

Grönland neden Danimarka’ya bağlı? Bu sorunun cevabı, tarihsel ve siyasi birçok unsurun birleşiminde saklı. İşte bu özel bağın öne çıkan nedenleri:

• Tarihi bağlar: Grönland, 18. yüzyılda Danimarka tarafından resmen sahiplenildi ve o günden bu yana Danimarka’nın yönetim yapısı içinde yer alıyor.
• Siyasi yapı: Bugün Grönland, Danimarka’ya bağlı özerk bir bölge. Kendi parlamentosu var ancak dış politika ve savunma gibi alanlarda Danimarka’ya bağlılık devam ediyor.
• Günlük yaşamda etkisi: Grönland halkı, bu yapıyı günlük yaşamında hissediyor. Başkent Nuuk, hem modern hem de geleneksel yönleriyle bu yapının merkezinde yer alıyor.
• Kültürel ilişkiler: Soğuk iklim, geleneksel yaşam tarzı ve güçlü kadın figürleri ile tanınan Grönland, dünya haritası üzerinde uzak görünse de Avrupa ile kültürel bağları oldukça derin.

G

Yukarıdaki video Grönland’ın nasıl bir yapısı olduğunu çok güzel anlatıyor

Grönland’da Danimarkalı oldukça az: Danimarka’ya bağlı olduğu için burada Danimarka’lıları ya da onlara benzer insanları göreceğinizi düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Burada Inuit adındaki yerel halk yaşıyor. Çocukluğumuzda bize öğretilen Eskimo‘lar esasen Inuit’ler. Biz Grönland’a gitme kararı almamızdan hemen sonra Trump “Grönland bizim olmalı” dedi. Grönland Amerika’ya ait olmalı mı tartışılır ama Kanada “Grönland bizim olmalı” derse çok ters karşılamamak lazım çünkü hem coğrafya olarak hem kültürel olarak Kanada ile Grönland çok iç içe.

Adaya ilk yerleşen Avrupalılar, Vikingler olmuş. Vikingler, yeni yerleşimcileri çekmek için buraya Yeşil Ülke anlamına gelen Grönland adını vermiş. Yemyeşil bir ülke olan İzlanda‘ya Iceland yani Buz Ülkesi adı verilmişken tamamen Buzlar içinde olan Grönland‘a Yeşil Ülke yani Greenland denilmesini anlamak mümkün değil. Grönland’ın yerel dildeki adı Kalaallit Nunaat; yani Kalaallit (en kalabalık İnuit grubu) Ülkesi.

Grönland’ın sahibi Inuit’ler: Inuit, Kanada’nın Kuzey Kanada denen bölümünde yaşayan İnuit kolundan Eskimo halklarının ortak adı. İnuit halkları, Arktik bölgede, Alaska, Kanada ve Grönland’da yaşayan Eskimoların ayrıldığı iki ana koldan biri. Diğer kol ise Yupik halkları. Inuitler; Alaska Inuitleri, Kanada Inuitleri ve Grönland Inuitleri olarak ayrılıyor. Biz ise onları buzdan evler yapan, çekik gözlü, kalın kürklü olarak biliyor ve Eskimo olarak tanıyoruz.

Bu tarz giyimli topluluklara tabii ki rastlamak artık zor. Ancak Grönland’da konuşulan yerel dil ile Kuzey Kanada’da konuşulan yerel Eskimo dili neredeyse aynı. Alaska’da 15.700 Inuit (Inyupik) bulunuyor ancak bunların  2.144’ü yerel dilini konuşabiliyor. Kanada’da 30.500 Inuit bulunuyor ve yerel dilini bilenlerin sayısı 24.500. Grönland’daki Inuit sayısı 54.000 ve tümü yerel dilini konuşabiliyor.

Inuit demek Eskimo demek esasında ama bu kelime sevilmiyor Grönland’da: Bu yerel halklar Eskimo olarak anılsa da yerel folklorda Eskimo sözcüğü çiğ et yiyen kişi anlamına geldiği için bu kelimenin kendilerini tanımlamak amacıyla kullanılmasını hakaret kabul ediyorlar. Onlar kendilerine gerçek insanlar anlamına gelen Inuit diyorlar. Bununla birlikte Eskimo sözcüğü diğer dillerde hakaret ya da küçümseme anlamı taşımaz ve antropoloji ve arkeolojide yaygın olarak kullanılır. İnuit ve İnuk sözcükleri Kanada’da ise resmî olarak Eskimo yerine kullanılmakta. İnuit kelimesi İnuk kelimesinin çoğulu. İnuk kelimesi İnuitçe’de kişi anlamına geliyor.

Inuit’ler Asya ile Amerika birbirine bağlı kara parçaları iken, son Buzul Çağı‘nın bitimine doğru (günümüzden yaklaşık 12000 yıl önce), Sibirya’dan Alaska’ya geçen avcıların torunları olarak kabul ediliyor. Bununla birlikte bazı iddialara göre de MÖ 3000 yıllarında Bering Boğazı üzerinden Amerika’ya geçmişler.

Başka fikirlere göre İnuitler, yaklaşık olarak 5.000 yıl önce Bering Boğazı’nı deniz araçlarıyla geçerek Sibirya’dan gelen, ilk olarak Grönland’ın Arktik Okyanusu kıyıları, daha sonra Alaska ve Kanada’nın kuzeyindeki takım adalara yerleşti. Yine farklı araştırmacılara göre İnuitler, Bering Boğazı’nın olduğu yerde var olan kara parçasında yaşamaktaydı. Yaklaşık olarak 1000 yıl önce ise deniz seviyesinin yükselmesi sonucunda kara parçası sular altında kaldığı için İnuitler, Alaska ve Asya’nın doğu ucuna göç hareketine başladı.

Inuit’ler artık buzdan evlerde yaşamıyorlar: Inuit’ler Alaska‘da çamur sıvalı dikdörtgen evlerde, Grönland’da taş, toprak ve balina kemiğinden yapılmış kubbeli evlerde, Kanada‘da ise İglo denilen buzdan yapılmış kubbeli evlerde yaşamışlar. Ancak artık bunlar geride kalmış. Tüm bölgelerde bu halklar modern evlerde yaşıyor. Iglo’lar artık daha çok turistik amaçla kullanılıyor.

Kara ulaşımını köpeklerin çektiği kızaklarla, deniz ulaşımını kayak adı verilen kayıklarla ve kadınların kullandığı umiak adlı ağaç ve deriden yapılmış botlarla sağlamışlar. Hala bu yöntemler modernize olmakla birlikte devam ediyor. Günümüzde motorlu kara ve deniz taşıtları, motorlu kızaklar, ateşli silahlar ve modern kamp aletlerini de kullanmaktalar. Grönland Gezi Rehberi

Turizm bölgede olmakla birlikte pek yaygın değil. Bu nedenle ana geçim kaynağı balıkçılık. Balıkçılık dışında fok avcılığı ve balina avcılığı da yapılıyor. Fok avlanması için bir kota yok. Balina avı ise belli izinlere ve kotalara tabii.

Kaynakları ne olursa olsun İniutlerin yaklaşık olarak 9000 km’lik kıyı şeridi üzerinde avcı toplayıcı topluluklar halinde yayılarak yaşadıklarını biliyoruz. Kesin olan bir şey varsa bu toplulukların Danimarka ile etnik olarak alakası yok.

Danimarka bayrağı ile Grönland bayrağının ortak noktaları çok: Grönland, Danimarka’ya bağlı demiştik. Grönland bayrağı da Danimarka ile ilişkili. Grönland bayrağındaki renkler Danimarka bayrağındakilerle aynı ve Grönland’ın Danimarka Krallığı ile olan bağını gösteriyor. Bayrakları iki büyük, yatay şeritten oluşuyor. Üstteki şerit beyaz. Ortanın biraz solunda üst yarısı kırmızı, alt yarısı beyaz olan bir daire bulunuyor. Bu, Güneş’in buz düzlüğündeki yansımasını simgeliyor.

Peki Grönland nasıl Danimarka’nın oldu? Adada binlerce yıldır yerel halk olan Inuit’ler yaşamasına rağmen Grönland’ı 900 yılında Gunnbjorn Ulfsson keşfetti olarak kabul edilmiş. 986 yılında ise Kızıl Erik, Grönland’da bir Viking sömürgesi kurmuş.

Grönland’da koloni kuran ilk Avrupalılar olan Vikingler, ağaç halkalarına ve karbon tarihlendirme yöntemine dayanan hesaplara göre 1014-1021 arasında 90 kadın ve erkekten oluşan bir grupla Grönland’dan Newfoundland’a (bugün Kanada’da) gitmiş. Yani Kristof Kolomb’dan yaklaşık 500 yıl önce Amerika kıtasına giden ilk Avrupalılar gerçekte Vikingler olmuş. Gittikleri yerde bir koloni kurmuşlar. Vinland adını verdikleri bu koloninin kalıntıları 1960’lı yıllarda Meadows Cove adlı bölgede Norveçli arkeologlarca gün yüzüne çıkarılmış.

Portekizliler 15. yüzyılın sonlarından itibaren Asya’ya kuzey yolunu bulmaya çalışmışlar ve bu da nihayetinde kıyı şeridinin en erken kartografik tasvirine yol açmış. 17. yüzyılda, Dano-Norveçli kaşifler tekrar Grönland’a ulaşmışlar, daha önceki yerleşim yerlerinin yok olduğunu görmüş ve adada kalıcı bir İskandinav varlığını yeniden kurmuşlar. Danimarka ve Norveç 1814’te ayrıldığında, Grönland Norveç’ten Danimarka tacına devredilmiş.

Grönland kısa bir süre USA tarafından yönetilmiş: II. Dünya Savaşı’nda Danimarka Nazi Almanyası tarafından işgal edildiği sırada Grönlandlılar toplumsal ve ekonomik açıdan Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada‘ya daha çok bağlanmış. İkinci Dünya Savaşı sırasında ABD’ne ait olan Grönland daha sonra tekrar Danimarka’ya verilmiş. Bu sırada, 1943 yılında da ABD tarafından Amerikan Hava Kuvvetleri’nin kullanması için Thule’de Thule Hava Üssü kurulmuş.

Savaştan sonra Grönland Danimarka’nın bir ili haline gelmiş. Danimarka’nın 1953 Anayasası, Grönland’ın bir koloni olarak statüsünü sona erdirerek onu tamamen Danimarka devletine entegre etmiş. 1979 Grönland özyönetim referandumunda Danimarka, Grönland’a özyönetim vermiş. 1979 yılında öz yönetim hakkı kazanan Grönland 1985 yılında halk oylaması sonucu Avrupa Birliği’nden ayrılmış. Bu nedenle Shengen vizesi Danimarka’ya giriş için geçerli iken Grönland için değil.

Danimarka hükümeti vatandaşlık, para politikası, güvenlik politikaları ve dış ilişkiler üzerindeki kontrolü elinde tutuyor. Küresel ısınma nedeniyle buzların erimesi, bol miktarda mineral zenginliği ve Avrasya, Kuzey Amerika ve Arktik bölgesi arasındaki stratejik konumuyla Grönland, Danimarka Krallığı, NATO ve AB için stratejik öneme sahip. Bu nedenle şu sıralar ABD tekrar Grönland’a göz dikmiş gözüküyor.

Grönland’a nasıl gidilir? Grönland’a gitmek yaklaşık 2 gün sürüyor uçuş saatleri nedeniyle Yakın bir zamana kadar daha zor olmasına rağmen 2024 yılında Kopenhag’dan geniş gövdeki uçakların başkent Nuuk’a uçuşlara başlaması ile daha kolaylaştı.

Uluslararası uçuş olarak ülkeye giriş kapısı başkent Nuuk. Kopenhag’dan ve Rejkavik’den başkent Nuuk’a uçuşlar bulmak mümkün. Grönland’ın Ilulissat gibi önemli diğer şehirlerine Nuuk’tan Air Greenland uçuşları bulabilirsiniz.

Grönland’ı görmenin diğer bir yolu da Cruise gezileri ama buradaki aktiviteler için zaman bulamayacağınız için bu yolu biz tavsiye etmeyeceğiz.

Grönland’a varış noktamız olan Nuuk’a inişimizin videosu yukarıda. 0:17 – 1:07 arasındaki Buzullların Buzul Gölleri ile buluşmasına dikkat. Çok şanslıydık ki hava açıktı ve bu manzarayı görebildik.

Grönland’a ne zaman gidilir? Yazın Grönland’da olmakta fayda var. Kuzey Işıkları‘nı görmek gibi özel ilgi alanlarınız yoksa Grönland’a gitmek için en uygun zaman yaz ayları olan Haziran, Temmuz ve Ağustos ayları. Bu aylarda ısı 0-10 derece aralığında değişiyor. Kış aylarında şartlar oldukça zor ve ısı -40’lar seviyelerinde olabiliyor.

Eğer Kuzey Işıkları’nı görmek istiyorsanız Şubat-Nisan aralığında Grönland’da olmalısınız. Ama Kuzey Işıklarını İzlanda, Lapland gibi bölgelerde de görebileceğiniz için Kuzey Işıkları’nı görmek için Grönland’a gitmek ne kadar doğru bir hareket olabilir bilemiyoruz. Çünkü hava şartları nedeniyle Grönland’da yaz aylarında yapılabilecek birçok şeyi de bu aylarda yapamazsınız.

Grönland Vize İstiyor Mu?

Grönland Vize konusundaki detaylara dikkat etmelisiniz! Evet gerekiyor ama bu konu biraz karışık. Grönland Avrupa Birliğine üye olan ve Shengen bölgesinde olan Danimarka’ya bağlı. Ancak Danimarka’dan alınmış Shengen vizeniz olsa bile Grönland’a bu vize ile giremiyorsunuz. Başka bir ülkeden alınmış Shengen vizesi de geçersiz tabii ki. Shengen vizenizi Danimarka’dan alıp Grönland’e gideceğinizi bildirmeniz ve bu sayede Shengen vizenizde Greenland ibaresi olması gerekiyor.

Yeşil pasaport sahipleri ise Grönland’a girebiliyor. Bu konuda da vermek istediğimiz bilgiler var. Grönland ayrı ülke olmadığı için ülkeye girişte pasaport kontrolü bulunmuyor. Danimarka’dan Grönland’a giderken Danimarka çıkışında da pasaport kontrolü yapılmıyor çünkü iç hatlar uçuşu sayılan bir uçuş ile Nuuk’a gidiyorsunuz. Vizeniz olup olmadığını check in işleminizi yapan görevli kontrol ediyor ve ona göre uçağa kabul ediyor ya da etmiyor.

Biz de bir an korkmadık değil! Biz yeşil pasaportumuzu check in kontuarı görevlisine verdiğimizde vizemizi aradı ve “vizenizi göremiyorum, vizeniz yoksa Grönland’a giremezsiniz” dedi. Biz “pasaportunuz özel pasaport, vizeye ihtiyacımız yok” dememize rağmen “yok öyle değil, benimle gelin” dedi ve yöneticinin yanına gittik. Yönetici bir listeden pasaportumuzu kontrol etti ve “evet, siz bu pasaport ile ülkeye girebilirsiniz” dedi. Yukarıda verdiğimiz, kimlerin hangi vize ile ülkeye girebileceğinin detaylarını da bu görevliden aldık.

Grönland Turu

Grönland turu, kutup coğrafyasının doğayla baş başa kalabileceğiniz nadir köşelerinden biri olarak öne çıkar. Yaz aylarında düzenlenen gemi ve cruise programlarıyla bu izole toprakları keşfetmek mümkün; özellikle Grönland uçak bileti ve Kuzey Işıkları turu ile birleştirilen seçenekler oldukça ilgi görür. Rotalar genellikle Danimarka üzerinden başlar ve Grönland’ın geleneksel evleri, balıkçı şehirleri ile devam eder. Ayrıca bazı turlar şu duraklarla zenginleştirilebilir:

• Faroe Adaları turu
• İzlanda turu
• Kopenhag turu

Bu rotalar yalnızca buzullarla değil, aynı zamanda kültürel kesişimlerle de büyüler. Sert hava durumu koşullarına rağmen, bu deneyim birçok gezgin için klasik Avrupa tur önerileri dışında benzersiz bir alternatif sunar.

Grönland’da hangi şehirlere gidilir? Grönland çok büyük bir ada olmasına rağmen ilgi çekim noktası olan şehirler; Nuuk, Ilulissat ve Kangerlussuak olarak özetlenebilir. tabii ki bu noktalar dışında çok fazla nokta var ama bu biraz özel ilgiye girer ve çok zaman gerektirir.

Biz gezimizde uçuş nedeniyle 1 gece mecburen Kopenhag’da kaldık, ülkeye giriş noktamız Nuuk’du ve orada 2 gece kaldık. Buradan Ilulissat’a geçerek orada 4 gece kaldık. Dönüşte tekrar 1 gece Kopenhag’da konaklamak zorunda kaldık. Grönland’daki ilk durağımız olan Nuuk Gezi Rehberi yazımız için tıklayın. Grönland’daki diğer noktamız olan Ilulissat Gezi Rehberi yazımız için tıklayın.