James Cook

Kaptan James Cook, Pasifik, Yeni Zelanda ve Avustralya‘yı haritalamadaki başarıları Batı’nın dünya coğrafyasına ilişkin algılarını kökten değiştiren 18. yüzyıl kaşifi ve denizcisiydi. üç seyahati boyunca Yeni Zelanda kıyı şeridini keşfetmek için toplam 328 gün geçirdi. Cook’un seyahatlerinin ilk amacı, Tahiti‘deki Venüs Geçişi‘ni gözlemlemek ve ardından var olduğuna inanılan büyük bir güney kıtası olan Terra Australis‘i aramaktı. 18. yüzyıl donanmasında rütbeleri yükselen çok az kişiden biri olan Cook, sıradan denizcilerin ihtiyaçlarına özellikle sempati duyuyordu.

James Cook, 27 Ekim 1728’de Yorkshire‘daki Middlesbrough yakınlarındaki küçük bir köyde doğdu. Babası bir çiftlik işçisiydi. Cook, 17 yaşındayken kıyıya taşındı, Whitby‘ye yerleşti ve bir kömür tüccarında iş buldu. Cook, 1755’te Kraliyet Donanması’na katıldı ve kıyı sularını araştırmayı ve haritalamayı öğrendiği Kuzey Amerika’da görev yaptı.

1769’da Venüs gezegeni Güneş‘in önünden geçecekti, bu sadece güney yarımkürede görülebilen nadir bir olaydı. İngiliz hükümeti bu fenomeni gözlemlemek için bir keşif gezisi göndermeye karar verdi. Daha gizli bir amaç ise efsanevi güney kıtasını aramaktı. Cook, Whitby yapımı HMS Endeavour‘un komutanı olarak seçildi. Gemide astronom Charles Green ve botanikçi Joseph Banks vardı.

Endeavour, Green’in Venüs’ün geçişini gözlemleyebildiği Tahiti’ye Nisan 1769’da ulaştı. Endeavour, Yeni Zelanda’ya doğru yola devam etti ve ardından Avrupalılar tarafından daha önce hiç görülmemiş olan Avustralya‘nın doğu kıyısı boyunca yelken açtı. Cook, burayı Britanya adına talep etti ve Yeni Güney Galler adını verdi.

Cook’un bu Seyahati, Aotearoa / Yeni Zelanda‘nın çevresinde altı aylık keşifi içeriyordu. Gemisi Endeavour, 16 Ocak 1770’te Ship Cove‘a yelken ulaştı. Burayı “çok küçük bir koy” olarak tanımladı ve şunları kaydetti: “Sakinlerinin sayısı 300- 400 kişiyi zor geçiyor, günlük ekmeklerini (yani balık) aramak için kıyılara dağılıyorlar çünkü topraklarını ekmiyorlar.” Cook ve mürettebatı daha sonra Temmuz 1771’de ülkelerine döndüler.

1772’de önceki başarılarından memnun olmayan Cook, güney kıtasını aramak için ikinci bir yolculuğa çıktı. Cook’un ikinci Yolculuğu, Cook’un komuta ettiği Resolution ve Teğmen Tobias Furneaux’nun komuta ettiği Adventure adlı iki gemi ile yapıldı. 13 Temmuz 1772’de İngiltere’deki Plymouth‘dan ayrıldılar ve Mayıs 1773’te Meretoto / Ship Cove‘da buluştular ancak Tōtaranui / Queen Charlotte Sound‘dan ayrıldıktan sonra birbirleriyle iletişimlerini kaybettiler ve daha sonra ikisi de Marlborough Sounds bölgesini ayrı ayrı ziyaret etti.

Cook, ikinci Yolculuk sırasında bazı Maori ailelerinin gemilerinin yakınında yaşadığını ve onlara balık tedarik ettiğini kaydetti. Onların balıkçılık yöntemlerinin ve uzmanlıklarının kendi vatandaşlarınınkinden üstün olduğunu kabul etti. Cook, 7 Haziran 1773’te Marlborough Sounds’tan ayrıldı, ancak Kasım ayında tekrar Meretoto / Ship Cove’a döndü.

Cook daha sonra Adventure’dan on adamın Arapawa Adası‘ndaki Wharehunga Koyu‘nda saldırıya uğrayıp öldürüldüğünü öğrendi. Cook’un dönüş yolculuğunda (üçüncü) cinayetlerin intikamını alması beklenirken, bunu yapmadı ve sağduyulu ve ölçülü davrandı. Soğuğunda etkisiyle geri dönmek zorunda kaldı.

Cook’un üçüncü yolculuğu, Atlantik ve Pasifik okyanuslarını birbirine bağladığına inanılan Kuzey-Batı Geçidi‘ni bulmaktı. Efsanevi rotayı bulamayan Cook, iki gemisini güneye götürdü ve Hawaii adasını keşfetti.

Cook’un Resolution’a komuta ettiği ve Discovery’nin eşlik ettiği üçüncü Yolculuğunda, Şubat 1777’de gemileri yenilemek ve yeniden donatmak için Meretoto/Ship Cove’da kaldı. Kaptan Cook 47 yaşındaydı ve zorlu ve tehlikeli yolculuklardan ve Pasifik’in çeşitli halklarıyla uğraşmaktan açıkça yorgundu. Daha az hoşgörülü davranmaya başladı ve 14 Şubat 1779’da Hawaii’de bir hırsızlığa aşırı tepki gösterdi ve bu da Cook’un öldürüldüğü bir kavgaya yol açtı. Cook yerel lideri rehin almaya çalıştı. Bir arbede yaşandı ve Cook bıçaklanarak öldürüldü.

Avrupalılar çeşitli hayvanları Yeni Zelanda’ya tanıtma girişimlerinde bulundu. Furneaux bir yaban domuzu, bir dişi domuz ile bir çift keçiyi Arapawa Adası’na bıraktı. Cook’un gemileri tarafından Yeni Zelanda’ya sıçanlar, tavuklar ve farklı domuzlar da getirildi. Cook, Meretoto / Gemi Koyu’nda bir dişi koyun ve bir koçu karaya çıkardı ve koyunları getirmedeki başarısızlığından dolayı hayal kırıklığına uğradı: “Dün gece, bu kadar özen ve zahmetle buraya getirdiğim dişi koyun ve koç öldü, zehirli bir bitki yiyerek zehirlendiklerini düşündük, böylece bu ülkeyi bir koyun türüyle doldurma konusundaki tüm güzel umutlarım bir anda yerle bir oldu” Ancak biliyorsunuz Yeni Zelanda koyunları ile ünlü şu anda.

Avrupalılar patates, şalgam ve diğer sebzeleri de bıraktılar. Ayrıca tabii ki sadece sebze getirmediler; Māori’ye tüberküloz ve zührevi hastalıklar gibi ciddi hastalıklar da getirdiler.

Yeni Zelanda’ya yaptığı üç seyahat sırasında James Cook, ülkenin ana hatlarını önemli bir doğrulukla haritaladı. Māori kültürü ve doğa tarihi hakkındaki gözlemleri, adamlarının kaydettiği gözlemlerle birleştiğinde zengin bir bilgi kaynağı sağladı ve balinaların, fokların, kerestenin ve ketenin bolluğu hakkındaki yorumları İngilizlerin ilgisini çekti.

Cook’un gezilerini yaptığı bölgelerle ilgili yazılarımızı okumak için tıklayın