Geiko ve Maiko kimdir?

Geyşa, Geisha, Geiko, Maiko kimdir?

Geyşa‘nın belirgin beyaz yüzü, kırmızı dudakları ve özenle süslenmiş saç modeli ile çoğumuzun davet edilmediği bir dünyanın simgesidir. Biraz karanlık başlangıcından itibaren, Geyşa’nın günümüz dünyası çoğu yabancı ve hatta Japon için bir gizem olarak kalmaya devam ediyor.

Maiko

Geyşa’lığı tarihi

Çoğu ulus gibi, Japonya da her zaman çeşitli eğlence biçimleri sunan bir tür zevk mahallesine sahip olmuştur.

O zamanın fahişeleri bir tatmin alanı sağlarken, üst düzey tüccarlar müzik, dans ve şiir gibi diğer eğlence türlerini burada da aradılar. Japonya, Edo döneminde dış dünyayla tüm temasını kestiğinde, şehirlerin zengin tüccarları ülkenin sanatlarını bu dünyada da oluşturdular. Bu dönemden itibaren, Geyşa dünyası gelişti. Eğlendirmek ve büyülemek ana amaç oldu. Sonunda çok arzu edilen ve çoğu insan için elde edilemeyen bir kadın sınıfı oluştu.

Geiko

Bu eğlence biçiminde sahneye çıkan ilk Geyşalar aslında erkeklerdi ve on sekizinci yüzyılın başlarında ortaya çıktılar. Kadınlar kısa sürede bunu kavradı ve bugün bildiğimiz haliyle geyşalar, fahişeleri gölgede bırakmamak veya müşterilerini çalmamak için katı kurallarla ortaya çıktılar. Fahişe eğlenceleri on sekizinci yüzyılın ortalarından sonra azaldıkça, geyşalar onların yerini aldı ve 1900’lerde Tokyo’da zirveye ulaştı.

Geyşalığın kültüründe vücudunu değil, zenginlik ve güç için yeteneklerini satmak olduğu bilinir. 1920’lerde 80 bin civarında olan geyşaların sayısı 1980’lere gelindiğinde kültürel dezenformasyon ile 10 binlere kadar gerilemiş. Birbirinden değişik ipek kimonoları, alımlı beyaz makyajları, ilginç aksesuarları ve aldıkları eğitim ile Japon kültürünün önde gelen unsurları arasında yeralan geyşaların sayısı bugün 1000 civarında.

Geyşa’lar hakkındaki yanlış algının kaynağı

Geyşalığın gerçekte fahişelik ile hiç bir alakası yok. Ancak 2. dünya savaşından sonra, mağlup olan Japonya’ya ayak basan Amerikalı askerler zor hayat şartları nedeniyle hayatta kalabilmek için Geyşa olmamalarına rağmen kendilerini Geyşa olarak tanıtan ve bir ekmek parasına her türlü hizmeti sağlayabilecek kadınların arasında buldular. Savaş pek çok erkeği almış geriye yaşamak için başka bir yol bulamayan kadınlar kalmıştı. Müşterilerin ilgisini çekmek için kendilerine geyşa diyen bu hayat kadınları ileride her geyşa denildiğinde bu karışıklığın oluşmasına neden oldu.

Geyşa Japonca sanatçıya yakın bir anlama geliyor. Geyşaların sanatta yetkin olması önemli. Çoğunlukla dans ve müzik konularında eğitiliyorlar. Kaligrafi öğrenen de var ama sayıca çok az. Lezzetli yemekler, sunum ve özellikle çay servisi geyşa eğitiminde çok önemli. Geyşaların saçları uzun uğraşlarla şekillendiriliyor ve 3 – 4 gün dayanması bekleniyor. Bu yüzden geyşalar uyku pozisyonlarını saçlarını asla bozmayacak şekilde ayarlıyorlar. Görüntülerine gelince, klasik geyşa makyajının dışına çıkmaları yasak.

Yüze yapılan beyaz makyaj geleneksel Japon tiyatrosu Noh‘dan ileri gelmektedir.Makyaj uygulanmadan önce tüm yüze balmumu sürülür. Bu sayede mimik ifadeleri ortadan kalkmış olur.Daha sonra beyaz pudra tüm yüze ve boyun kısma sürülür.Sadece saç dipleri açıkta bırakılır,bu karşıdaki insana maske takmış bir kadın ile konuştuğunu hatırlatır. Boyun kısmına üçayak denilen özel şekil çizilir.

Bu şekil, hem Japon erkekleri için bir kadının en çekici bölgesi olan boynunu görmeleri,hem de parmaklıklar ardında kalmış bir kadın görünümü vermek için önemlidir. Gözler ve kaşlar boyandıktan sonra kan kırmızı ruj ile dudaklar boyanır. Japonyada kimonolar özel günler için giyilir.Fakat Geyşalar 7/24 kimono ile dolaştıklarından giyme usulleri sıradan bir ev kadınınkinden farklıdır. Ayrıca kimonolar desenlerine ve dokumalarına göre mevsimlere uygun olarak seçilirler. Örneğin sakura deseni taşıyan bir kimonoyu kışın giyen bir geyşa etrafta hoş karşılanmaz. Geyşaların ücretlerine ohana adı verilir.Günümüzde saat başı olarak alınan bu ücret,şöhretli geyşalar için yarım saat hatta 15 dakika manasına gelmektedir. Eskiden partiye katılan her geyşa için bir tütsü çubuğu yakılırdı. Geyşanın kademesine göre 1,5 saat ila 15 dakika boyunca yanan bu tütsülerin ücreti daha sonra çayevi sahibesi tarafından müşteriden tahsil edilirdi. Elbette bir geyşa veya maiko ile atılan her adım ücrete dahil olduğundan faturanın korkunç rakamlara ulaşmasına şaşırmamak gerekir. Geyşalar asla evlenmez, evlenenler ise artık geyşalık yapmazlar.

Günümüzde geyşa kültürünü deneyimlemek istiyorsanız, Kyoto’nun kültürel başkentine gitmelisiniz. Şehirde yüzden daha az Geyşa kaldı. Bunlar her zaman yaptıkları gibi geleneksel çay evlerinde yaşıyor ve çalışıyorlar. Yeni dünya düzeni nedeniyle kaçınılmaz olarak azalan sayılar, bu mesleği her zaman olduğu gibi seçkin ve gizemli hale getiriyor.

Maiko nedir?

Modern Geiko (Geyşa’nın Kyoto’daki adı) hayatına günümüzde 15 yaş civarında Kyoto Okiya‘sında (geyşa evi) başlıyor. Bu yaş eskiden 7 civarındaymış. Misafirperverlik ve geleneksel sanatlarda beceriler öğrenerek, bir Maiko (çırak Geiko) olmaya devam eder.

Genç Maiko, akıl hocası ve “ablası” Geiko’yu randevularına kadar takip edecek, hareketlerini takip edecek ve müşterilerle nüktedanlık ve çekingenlik becerilerini gözlemleyecektir. Profesyonel bir eğlendirici olarak Geiko’nun rolü sadece müzik çalmak ve dans etmek değil, aynı zamanda müşterilerin esprili sohbetlerle rahatlamalarını sağlamak ve hatta gece ilerledikçe içki oyunlarına katılmaktır. Amatör bir Maiko’nun bu kadar çekici ve eğlenceli olması beklenmez ve bunun yerine süslü mücevherlere, zengin kimonolara ve genç görünümlerine güvenir. Bu şekilde ilginin yeteneği üzerinde toplanmasını engeller, dikkati çekiciliği ile dağıtır.

Maiko genellikle 20 yaşından küçüktür, kırmızı yakalı daha renkli bir kimono giyer ve konuşma becerisinden yoksundur. Maiko, hala eğitim gören çırak geyşalara atıfta bulunarak “dans eden çocuk” anlamına gelir. Maiko, 5 yıl boyunca annesiyle (okami-san) birlikte geyşa pansiyonunda (okiya) yaşamak zorundadır. Maiko’nun cep telefonu kullanmasına, para taşımasına veya erkek arkadaşı olmasına izin verilmez.

Geiko 20 yaşından büyüktür, Maiko 15-20 yaşındadır.

Geiko çok renkli değildir, Maiko daha renklidir.

Geiko’nun yüzü tamamen beyazdır, Maiko’da saç çizgisi ile beyaz pudralı deri arasında çok az boşluk vardır.

Geiko’da alt ve üst dudak kırmızıdır. Maiko’da sadece alt dudak kırmızıdır.

Geiko’da gözlerin etrafındaki kırmızılık Maiko’dan azdır.

Geiko’da yanaklarda pembe boya olmaz, Maiko’da olur.

Geiko peruk takar, Maiko doğal saçlarını kullanır.

Geiko daha az saç aksesuarıyla farklı saç modelleri kullanılabilir, Maiko daha fazla aksesuar kullanılabilir.

Geiko’nun Saç tokaları (kanzashi) daha düz ve kısadır. Maiko’nun Saç tokaları (kanzashi) daha ayrıntılıdır. Maiko ilk yıl boyunca uzun, çiçek benzeri saç tokaları takar.

Geiko daha sade renklere sahip daha sade kimono giyer. Maiko parlak renkli uzun kollu kimono giyer.

Geiko’nun yakalar beyazdır. Maiko’nun ense kısmında kimononun genellikle kırmızı ve beyaz olan iç kısmı görülür.

Geiko’nun kemeri (Obi) daha kısadır. Maiko’nun uzun ve renklidir.

Geiko Zori (alçak terlik) giyer. Maiko Okobo (yüksek terlik) giyer.

Geiko ve Maiko’nun her gece birçok randevusu olabilir, saat 16:00 civarında başlar ve sabahın erken saatlerine kadar çalışır, tahta geta sandaletleriyle bardan bara koştururlar. Genellikle pazar günleri izin alırlar, kot pantolon giyerler, saçlarını açık bırakırlar ve diğer genç kadınlar gibi alışverişe giderler. Pazar günü Kyoto’da dolaşıyorsanız, farkına bile varmadan bir geyşanın yanından geçiyor olabilirsiniz.

Gizemle örtülü

Bir Maiko veya Geiko ile tanışmak ve hatta içki içmek istiyorsanız, önemli olan tanıdığınız kişilerdir ve bu maliyeti bir konudur. Çoğu, Geyşa bölgelerindeki lisanslı Ochaya’larda (çay evleri) çalışır, bunlar genellikle isimsiz ahşap kapıların ardında gizlenir ve yoldan geçenlerin çoğunun fark etmeyeceği küçük, gizli tabelalar bulunur.

Birçok Japon için, hatta Kyoto’da yaşayanlar için, en yakın oldukları şey belki de taksisinden inen ve isimsiz bir sürgülü kapının ardında kaybolan bir Geyşayı görmektir. Ochayalar, pahalı bar faturaları ve yalnızca üyelere özel kurallarla ayrıcalıklı olma itibarlarını korumayı başarırlar.

Bir Maiko randevusuna bazen yüz binlerce pound değerinde zarif kimono, mücevher ve saç aksesuarları takarak geldiğinde, Ochaya’da güvende olacağını bilmesi zorunludur. Ochaya ayrıca müşterilerine aylık fatura keser, içki, taksi ve Geyşa hizmetlerinin hesabını tutar ve bu da büyük bir güven gerektirir. Bu nedenle potansiyel yeni müşteriler yalnızca mevcut bir üye onları tavsiye ederse ve kefil olmaya hazırsa üye olabilirler.

Nadir bir görüntü

Kaçınılmaz olarak, Geyşaların zorlu yaşam tarzı ve modern dünyanın baskıları nedeniyle sayılar azalıyor. Rekabet eden hostes barları, karaoke mekanları ve son ekonomik durgunluk, çay evlerinin katı kurallarını esnetmesi ve yeni müşterileri ve hatta yabancı turistleri karşılaması gerektiği anlamına geliyor. Harcayacak paranız varsa, bir Geyşayla tanışma, onun arkadaşlığından zevk alma ve gece boyunca gerekli içki oyunlarını oynama fırsatınız olabilir.

Japonya’nın imajı sürekli olarak geleceğe doğru ilerliyor. Bazıları Geyşa dünyasının modası geçmiş olduğunu ve onurunu kaybettiğini söylese de, Japonya’daki geçmişe ve geleneğe olan bağlar şaşırtıcı derecede kalıcıdır. Japonya zengin ve saygın kültürünü en üst düzeyde tutmaya devam ettiği sürece, bildiğimiz şekliyle Geyşa dünyası varlığını sürdürecektir.