Mısır, eski zamanlarda Nil Nehri civarında yaşayan kişilerin meydana getirmiş olduğu bir uygarlıktı. Coğrafi konumu dolayısıyla homojen bir kültürün Mısır coğrafyasında oluşmuş olduğunu söylemek mümkün. Mısır için çok fazla tanrı söz konusu ve bunları akılda tutmak bir hayli zor bu nedenle başlıca tanrıları bilmek yeterli olur. Antik Mısır medeniyeti gerek kültüre katkılarıyla gerek dünyaya bakış açılarıyla kendilerinden sonra gelen ve aynı dönemde yaşamış olan medeniyetlere çok şey katmışlar. İşte hala yaptıklarıyla günümüzde kendinden söz ettiren medeniyet Mısır Tanrıları, Yaratıkları ve Hikayeleri

Antik Mısır mitolojisi tanrılarının isimleri ve güçleri nelerdir?

Antik Mısırlılar çok eski bir medeniyet olduğundan dolayı o dönemde bilim ve teknoloji aşırı derecede ilkeldi ve insanlar bilmedikleri cisim, nesne ve olayları tanımlamak için tüm bunların birer tanrı işi olduğuna inanmış ve bilmedikleri şeylere bu şekilde bir açıklama getirmiş.

Mısır Tanrıları

Mısır’ın tanrıları oldukça fazla sayıda. Tek bir dine sahip olmayan ve günümüzdekinden oldukça farklı bir din anlayışına sahip olan Mısır medeniyetinin başlıca tanrıları aşağıdaki gibi.

NUN

Nun, eski Mısır tanrılarının en eskisi ve güneş tanrısı Ra‘nin babası . Nun’un adı ilkel sular anlamına gelir ve Re-Atum‘un yaratılışı başlattığı kaos sularını temsil eder. Nun’un nitelikleri sınırsızlık, karanlık ve fırtınalı suların türbülansıydı; bu nitelikler ayrı ayrı tanrı çiftleri tarafından kişileştirilmiştir. Nun, kadın karşılığı Naunet ve üç çift daha birlikte Hermopolis Ogdoad‘ını (sekiz tanrıdan oluşan grup) oluşturur.

Çeşitli Mısır yaratılış mitleri, Nun’un kaotik sularından çalkalanan çamurdan oluşan ilkel bir tepeciğin ortaya çıkışı imgesini korur. İlkel okyanusun düzenli kozmosu çevrelemeye devam ettiğine inanıldığından, güneş tanrısı kaos sularından yükseldikçe yaratılış miti her gün yeniden canlandırılırdı. Nun’un ayrıca Nil Nehri’nin yıllık taşkınlarının kaynağı olarak varlığını sürdürdüğü düşünülüyordu .

ATEN

Aten veya Aton veya Zentuk IV. Amenhotep veya sonradan aldığı adla Akhenaton (Aton’un hizmetkarı) tarafından ortaya çıkarılan bir Mısır tanrısı. Tıpkı günümüzde büyük kitlelere ulaşmış olan İbrahimi dinlerde olduğu gibi tek tanrı olarak kabul edilmiş. Bu tanrının insan tarzı somut bir betimlemesi yok, her ışının ucunda bir el olan bir Güneş olarak çizilmiş. Duvarlarla çevrili, üstü açık bir tapınaklarda tapınılırmış.

RA

Ra (Re olarak da bilinir) Antik Mısır’ın güneş tanrısıdır. Mısır panteonundaki en eski ilahlardan biridir ve daha sonralarda Horus gibileriyle birleşerek Ra-Horakhty (sabah güneşi), Amun (öğlen güneşi) ve Atum (akşam güneşi) olarak ilkel yaşam veren enerji ile ilişkilendirilmiştir.

Ra, Mısır dilinde güneş anlamına gelmektedir. Bir güneş ilahı olarak Ra, güneşin gücünü temsil ederdi, ancak aynı zamanda güneşin kendisi olduğu da düşünülürdü; gün boyunca göklerde mavnasıyla dolaşan, gün batımında yeraltı dünyasına inen büyük tanrı olarak tasavvur edilirdi. Yeryüzünün altındaki karanlıktan geçerken, her gece güneşin doğuşunu engellemeye ve böylece dünyadaki bütün yaşamı yok etmeye çalışan dev yılan Apopsis (Apep olarak da bilinir) tarafından saldırıya uğrardı.

ATUM

Atum, Mısır mitolojisindeki en önemli tanrılardan biri olarak kabul edilir ve mitolojik anlatılara göre evrenin yaratıcısıdır. Mısır mitolojisinde Atum’un yaratma gücü ve evrenin oluşumu üzerindeki etkisi derinlemesine incelenir.

Mitolojide Atum’un yaratılışının çeşitli versiyonları vardır, ancak genel olarak yokluktan var olmuş ve dünyayı ve diğer tanrıları yaratmıştır. Atum, Mısır mitolojisinde yaratılış tanrısıdır. Heliopolis’in dokuz tanrısı arasında sayılır. Ayrıca Atmu, Atem, Tum, Temu veya Tem olarak da adlandırılır.

AMUN

Amon (Amun, Amen, Ammon) Hermopolitan Ogdoad‘ın bir üyesi olarak görünen önemli bir eski Mısır tanrısıdır. Amon, Teb‘in baş tanrısıdır ve ilk tanrıdır, bütün tanrıların tanrısıdır. Eşi Amunet‘le birlikte tanrıdır. Kutsal hayvanları kaz ve koçtur. Orta Krallık döneminde sadece yerel bir tanrıydı ama Tebliler Mısır’a hakim olunca Amon önemli bir tanrı oldu. 18. Hanedan’dan itibaren Tanrıların Kralı oldu. Ünlü Amon Tapınağı’nın da yer aldığı Karnak Tapınak Kompleksi, dünyanın en büyük dinî yapılarından biridir. 19. ve 20. Hanedanlar Amon’un görünmeyen yaratıcı güç olarak cennetteki, dünyadaki, engin derinlerdeki ve yer altı dünyasındaki hayatın temeli olduğunu düşünmekteydiler.

Amon daha sonra Ra ile birleşerek dini törenlerde adı anılan ve kendisine yücelikler atfedilen Mısırın en güçlü tanrısı oldu.

MUT

Maut ve Mout olarak da bilinen Mut, Eski Mısır’da tapılan bir ana tanrıçaydı. Adı, eski Mısır dilinde kelimenin tam anlamıyla anne anlamına geliyor. Mut’un binlerce yıllık eski Mısır kültürü boyunca değişen ve gelişen birçok farklı yönü ve niteliği vardı.

Mut’un bazen partenogenez yoluyla dünyayı doğurduğu söylenirdi; ancak daha çok, güneşin yaratıcı tanrısı Amun-Ra‘nın eşi olarak bilinirdi. Mut’un, takipçileri onun dünyadaki her şeyin annesi olduğuna inanırdı, özellikle Ay tanrısı Khonsu‘nun annesi olarak anlatıldı. Mısır’ın başkenti Thebes’deki Karnak Tapınağı’nda Amun-Ra, Mut ve Khonsu’ya Theban Triad ismiyle ortak olarak ibadet edildi.

IMHOTEP

İmhotep (barış içinde gelen), Antik Mısır’da mimar, yazar, hekim, mucit, mühendis, heykeltıraş, astronom ve firavun Zoser‘in veziri olan efsanevi kişi.

İmhotep, çağının en büyük dehalarından biridir; bilimsel bilgileri yenileyip zenginleştiren bazı hekimlik ve astronomi incelemelerinin yer aldığı Ahlak Bilgilerinin yazarıdır. Adı Sulh ve sükûndan gelen” anlamında olan İmhotep, engin tıbbî bilgisinin yanı sıra mimârî ve astrolojide de söz sahibi, yazarlık ve rahiplik yapan, çok yönlü bir alimdir. İmhotep, aynı zamanda kâtiplerin de başıdır. Yunan ve Mısırlı kâtipler, yazı yazdıklarında son damlayı İmhotep için dökerlerdi.

Babası mimar Khanofer ve annesi Khereduankh‘dir. Ronpetnofret adında bir eşi vardır. Dehasından ötürü sonraki Mısır nesilleri tarafından tanrısallaştırılmıştır. İmhotep ilk yapılan basamak piramidinin mimarıdır. Bu piramidi yaparken Antik Mısır yazılarında kutsal olan Üçgenden (firavunu sonsuzluğa taşıması için) ve merdivenden (firavunu sonsuzluğa daha rahat ulaştırması için) yararlanmıştır. İmhotep Mısır’da iyi bir hekimdi. Tıbbın babası olarak kabul edilen Hipokrat‘tan yüzyıllar önce modern tıbbı kullanmıştır.

ISIS

İsis, Antik Mısır’ın en önemli tanrıçalarından biridir. Adı, Antik Mısır dilinde taht anlamına gelen bir kelimenin Yunanca biçimidir. İsis, başlangıçta kendine ait tapınakları olmayan, belirsiz bir tanrıçaydı; ancak hanedanlık dönemi ilerledikçe önemi arttı ve sonunda Antik Mısır’ın en önemli tanrılarından biri haline geldi. Ünü daha sonra Roma İmparatorluğu’na yayıldı ve İsis, İngiltere’den Afganistan’a kadar tapınıldı. Bugün hala paganlar tarafından saygı görmektedir. Yas tutan biri olarak, ölülerle ilgili ayinlerde başlıca tanrılardan biriydi; büyülü bir şifacı olarak hastaları iyileştirir ve ölenleri hayata döndürürdü; ve bir anne olarak, tüm kadınlar için bir rol modeldi.

İsis’in Mısır krallığıyla güçlü bağları vardı ve çoğunlukla kılıf elbise giyen ve başında tahtın hiyeroglif işareti veya güneş diski ve inek boynuzları taşıyan güzel bir kadın olarak tasvir edilirdi. Bazen akrep, kuş, dişi domuz veya inek olarak da tasvir edilirdi. 5. hanedandan ( MÖ 2465-2325) önce İsis’e dair hiçbir referans yoktur, ancak Piramit Metinleri’nde (MÖ 2350-2100 civarı ) ölen krala yardım teklif ettiği birçok kez bahsedilir . Daha sonra, öbür dünya fikirleri daha demokratik hale geldikçe, İsis yardımını tüm ölü Mısırlılara ulaştırabildi.

OSIRIS

Geb ve Nut‘un oğlu yeraltı dünyasının hakimi, ölümsüz yaşam için diriliş tanrısı, kardeşi Set‘in tam zıddı olarak iyilik tanrısı, kural koyucu, koruyucu; ölülerin yargıcı lahdinin bulunduğu yer Abidos’ta kültünün oluştuğu yerdir. Osiris, Nut ve Geb’in ilk çocuğuydu. Set, Nephthys ve İsis’in kardeşiydi, aynı zamanda İsis’in kocasıydı. Horus, İsis‘ten oğluydu. Bir hikâyeye göre Nephthys, İsis gibi davranarak ve Osiris’i baştan çıkarmış ve Anubis’i doğurmuştur.

Osiris adı bu tanrıya eski Yunanların verdiği bir addır. Osiris’in eski Mısırcadaki asıl adı gözün yeri anlamındaki “As-âr”dır (ya da Usire). Bu ad, hiyeroglif yazısı ile yazılırken iki ideogram kullanılarak yazılır; kullanılan iki ideogramdan biri taht, diğeri gözdür.

HORUS

Horus (Heru, Hor, Her, Har), Antik Mısır mitolojisinde gök tanrısıdır. Osiris ve İsis‘in oğludur. Horus, şahin başlı tasvir edilir, bazı tasvirlerde firavunlar İsis’in kucağında sembolize edilmiştir. Bunun sebebi firavunların dünya üzerindeki Horus olduğuna inanılmasındandır. Firavunlar kendilerini Horus’un yeryüzündeki cisimleşmiş hâlleri olarak gördükleri için Horus, Antik Mısır’ın en önemli tanrılarından biridir. Firavunlar, Horus’un ismini kendi isimlerinden biri olarak alırlardı. Aynı zamanda Firavunlar Ra‘nın takipçisiydiler, bu yüzden Horus aynı zamanda Güneş ile de ilişkilendirilirdi. Güneş tanrısı olarak gösterilmesi yanında Osiris‘in oğluydu.

Mısır’ın farklı bölgelerinde farklı Horus varyasyonları konusundaki ihtilafı çözmek için en az on beş farklı Horus formu kullanılmıştır. Bu formlar ait oldukları soy ağacına bağlı olarak güneş ve Osiris tipi olmak üzere iki kategoriye ayrılabilir. Eğer İsis’in oğlu olduğu söyleniyorsa, Osiris tipi; yoksa güneş tipi kabul edilmektedir. Güneş tipi Horus, Atum, Ra, Geb ya da Nut çeşitli tanrıların oğlu olarak adlandırılırdı.

ANUBIS

Anubis (Anpu), Antik Mısır mitolojisine göre ölüm ve cenaze tanrısıdır. Osiris ve Nephthys‘in oğludur. Çakalların mezarlar etrafında dolaşması nedeniyle çakal başlı Anubis ölümle beraber anılır. Daha sonra Set tarafından öldürülen Osiris’i mumyaladığı için mumyalama tanrısı olmuştur. Görevi tüm ölüleri korumak ve yüceltmektir. Bu yüzden mumyalamayla görevli kişiler Anubis maskesi takarlardı. Ölen kişi diğer dünyada yargılanırken Anubis ona yardım eder. Anubis diğer dünyada ölülerin koruyucusu ve ölüler kentinin efendisidir. Anubis, Antik Mısır tanrıları arasında en saygın olanlarındandır. Ölüleri tekrar hayata döndürme gibi bir özelliği de olduğu sanılmaktadır. Yüzünde bir çakal ısırığı vardır. Kutsal mumyalayıcı olarak da bilinir.

Anubis çoğunlukla Yeraltının Tanrısı olarak tanınsa da, Set‘in elindeki ölümünden beri Duat’ı (Yeraltı) Osiris yönetmektedir. Anubis ölüler dünyasına bir bekçidir.

Anubis’in çakal başlı olma sebebi ise mezarların etrafında çakalların dolaşmasıdır. Mezarlar da Anubis’i ilgilendirdiğinden çakal başlı olarak tasvir edilmiştir. Anubis’in izi neredeyse tüm mezarlarda görülür. Antik Mısır inancına göre Anubis’in mezarları koruma gücüne sahip olduğu bilinmektedir. Bu yüzden mezarların girişine mezarları korusun diye Anubis heykelleri konulmuştur.

Terazisinde ölünün ruhunu temsil eden kalbi ile Adaletin tanrıçası Ma’at’ın tüyünü tartar. İyi birinin kalbi tüye karşı hafif gelir ve ölünün ruhunu gökyüzüne bir daha doğması için gönderir. Eğer kötülük yapmış biri ise tüy hafif gelir ki bu durumda o kişinin ruhu yer altı ülkesine yılanlara gönderilir. Bu da sonsuz azap demektir.

Anubis en çok bilinen Mısır tanrılarından biriydi. Doğruluk tüyüne karşı ölünün yüreğini tartarken, Anubis ahirete kimin gideceginin kararını verme konusunda Osiris’e yardım ederdi. Anubis’in rolü, ölüye yeraltında rehberlik etmekti ve bu ona Mısırlılarda özel bir önem vermekteydi. Yeryüzündeki hayattan çok, onları ilgilendiren yer altı tanrısı olan Osiris’in diyarındaki sonraki yaşamdı. Anubis’e bütün bu ölümlerinde ‘temiz’ olarak yargılanmak isteyenlerden dolayı saygı duyulurdu ki diğer dünyaya rahatça gidebilsinler. Kalbi doğruluk tüyünden daha hafif ya da eşit olarak tartılan kişi yer altı dünyasında Osiris’e sunulurdu.

Ek olarak, Anubis bedenin çürümesini engelleyen mumyalamanın mucidi olarak bilinirdi. Mumyalanan bir Mısırlı’nın ruhu yargılanır yargılanmaz daha önceden içinde bulunduğu bedene tekrar girebilirdi. Anubis eğer orada vücudu korumazsa kurtuluş ve dolayısıyla ahiret olmazdı.

APEP

Apep (Aapep, Apepi veya Apophis), eski Mısır’da kötülük, karanlık ve yıkımın ruhuydu. Güneş tanrısı Ra‘nın baş düşmanı olarak, asla tamamen alt edilemeyen kötü niyetli bir güçtü. Her gece, güneş yeraltı dünyasında (veya gökyüzünde) dolaşırken, kükremesi havayı doldurur ve saldırısını başlatırdı.

İlkel çağlardan beri var olduğuna inanılsa da, Apep’in ismi Orta Krallık dönemine kadar anılmamaktadır. Eski Krallık’ın sonunun getirdiği kaos ve belirsizlik ortamında doğmuş olması muhtemeldir . Ancak bazı uzmanlar, Birinci Ara Dönem’in gerçekten karanlık bir çağ olup olmadığını sorgulamıştır ve Hanedanlık Öncesi çanak çömleklerdeki büyük yılan tasvirlerinin onunla ilgili olması da mümkündür.

Erken dönem metinlerinde (örneğin Piramit Metinleri ) kötülük veya kaosun temsilcileri olarak görülen bir dizi yılan tanrı veya iblis vardır. Ancak, onu çevreleyen mitoloji büyük ölçüde Yeni Krallık döneminde Duat (veya Amduat) gibi cenaze metinlerinde gelişmiştir. Roma Dönemi’nde bazen “tükürüldü” olarak anılır ve tanrıça Neith’in tükürüğünden doğduğu düşünülürdü .

HATHOR

Hathor (aynı zamanda Mehurt, Mehet-Weret ve Mehet-uret biçiminde de söylenir), Mısır mitolojisi’nde doğum, bereket, aşk ve evlilik ile ilişkilendirilen tanrıçadır. Ra‘nın hem eşi hem kızlarından biridir. Hathor (Mısır dilinde Horus’un evi anlamında) samanyolu galaksisinin kişileştirilmesini temsil eder. Hathor bazı figürlerinde memelerinden süt akan ilahi bir inek olarak çizilir. En eski tanrıçalardandır.

En azından MÖ 2700’lere kadar inek/boğa simgeleri çerçevesinde, 2. krallık döneminde, hatta Akrep Kral döneminde bile (King Scorpion) (King Scorpion MÖ 5000’lere kadar gidebilir) Hathor’a tapıldığı tahmin ediliyor.

SEKHMET

Sekhmet Antik Mısır mitolojisinde bir savaşçı tanrıça ve aynı zamanda tıp tanrıçasıdır. Aslan başlı veya bir aslan olarak tasvir edilir. Bir zamanlar Hathor‘le özdeşleştirilirdi.

Bir efsaneye göre, Sekhmet Ra’nın emri üzerine Ra‘ya eskiden inanıp şimdi inanmayanları tek tek yok edeceğine, tüm insan neslini yok etmeye çalışmıştır. Ama Sekhmet insan kanının tadını öyle sevmiştir ki önüne geleni öldürmüştür. Ra’nın rahipleri ve müritlerini bile. Ra çok geç kalmadan Nil Nehri’ni kırmızı bir tozla Nil’e kırmızı rengini verir, ancak bu bir büyüdür. Sekhmet onu kan zannedip içtiğinde büyü onu eski haline çevirir ve insan neslinin tükenmesine Ra engel olur.

Ayrıca Hathor’un ikinci kimliği olduğu sanılır, ölülerin iç organlarını korumada yardım eder, mumyalama işlemlerini organize eder, büyü gücü vardır. Hastalıkları iyileştirme gücü olduğundan sargıların tanrıçası olarak da bilinmektedir. Büyü gücü ve kötü niyetli insanlara ölüm verdiği için Selket’le de bütünleştirilir.

BASTET

Bastet yuvanın, evcilliğin, kadınların sırlarının, kedilerin, bereketin ve de doğurganlığın Mısır’a özgü tanrıçasıdır. Evi kötü ruhlardan ve hastalıklardan, özellikle de kadınlar ve çocukları ilgilendiren hastalıklardan korur. Mısır dinindeki birçok tanrı gibi o da ölümden sonraki hayatta rol alır.

Başlıca görevlerinden biri olmamasına rağmen bazen ölülere yardım eden bir rehber olarak da tasvir edilmiştir. Güneş tanrısı Ra‘nın kızıydı ve Ra’nın Gözü (her şeyi gören göz) ve Uzak Tanrıça (Ra’yı terk eden ve dönüşüyle dönüşüm getiren kadın tanrıça) kavramlarıyla ilişkilendirilirdi. Bastet herkesin yuvasının ve ailesinin koruyucusu olduğundan antik Mısır’daki en popüler tanrıçalardan biriydi.

MAAT

Kutsal adalet ve kanunun tanrıçası olan Maat bundan da önemlisi o ve adını aldığı konsept evrenin doğru düzeni olan gerçek, adalet, sağlık, refah, uyum ve genel iyiliğin temsilcisi olmuştur. Bazen ölünün kalbini tüy ile tartıp yargılayan biri olarak tasvir edilir.

Eğer kalbi hafifse ölü olan Osiris’in kutsanmış diyarına gider: Eğer kalbi daha ağırsa o kişi varlığı sona erene kadar bir canavar tarafından yenilir.

SHU

Shu, ışık ve hava tanrısıydı. Atmosferi ve rüzgârı da kişiselleştirmişti. Işık tanrısı olarak ilkel karanlığı temsil etmiştir. Gece ve gündüzü ayırmak ve ölülerin dünyası ile yaşayanların dünyasını ayırmak için işaret koymuştu. Hava tanrısı olarak dünya ile cennetler arasındaki boşluk olarak temsil edilmiş ve canlılar için yaşam nefesi vermişti. Bir rüzgar tanrısı olarak denizcilerin teknelerine iyi bir rüzgar vermek için çabalardı. Bulutlar onun kemikleri olarak kabul edildi. Ölen ruhların göklere çıkması için bir merdivenle onları destekledi.

TEFNUT

Tefnut, güneş tanrısı Ra-Atum‘un ilk kızıdır. İkiz kardeşi Shu ile evlidir ve gökyüzü olan Nut ile yeryüzü olan Geb‘in annesidir. Tefnut’un torunları Osiris, İsis , Set, Nephthys ve bazı versiyonlarda Yaşlı Horus‘tur. Ayrıca Küçük Horus‘un da büyük büyükannesiydi.

KHONSU

Khonsu, eski Mısır dininde genellikle genç olarak tasvir edilen ay tanrısı. Khenzu adında astronomik çağrışımları olan bir tanrı, Piramit Metinlerinden (yaklaşık MÖ 2350 ) bilinmektedir ve muhtemelen Khonsu ile aynıdır. Mısır mitolojisinde Khonsu, tanrı Amon ve tanrıça Mut‘un oğlu olarak kabul edilirdi. Yeni Krallık döneminin sonlarında (yaklaşık MÖ 1100), Teb’deki Karnak kompleksinde Khonsu için büyük bir tapınak inşa edildi.

Khonsu genellikle yanda bir tutam saçı olan genç bir adam olarak tasvir edilirdi ve başında bir uraeus (şahlanan kobra) ve bir ay diski takardı. Khonsu ayrıca babunlarla ilişkilendirilirdi ve bazen babunlarla ilişkilendirilen bir başka ay tanrısı olan Thoth‘a benzetilirdi .

PTAH

Ptah, Mısır dininde yaratıcı tanrı ve nesnelerin yaratıcısı, zanaatkârların, özellikle de heykeltıraşların koruyucusu; baş rahibine zanaatkârların baş denetleyicisi denirdi. Yunanlılar, Ptah’ı ilahi demirci Hephaestus (Vulcan) ile özdeşleştirdiler. Ptah, aslen 1. hanedandan itibaren Mısır’ın başkenti olan Memphis‘in yerel tanrısıydı; Memphis’in siyasi önemi, Ptah’ın kültünün tüm Mısır’a yayılmasına neden oldu.

Yoldaşı ile birlikte Sekhmet ve genç tanrı Nefertem, ile Memphis tanrılar üçlüsünün üyesiydi. Mumya formunda, takke takmış kısa, düz bir takma sakal takan bir adam olarak tasvir edilmiştir. Bir cenaze tanrısı olan Ptah, genellikle Seker (veya Soker) ve Osiris ile birleşerek Ptah-Seker-Osiris‘i oluştururdu. Kutsal boğa. Apis, Memphis’teki Ptah’ın büyük tapınağında ahırı vardı ve kehanetlerde bulunan tanrının bir tezahürü olarak anılıyordu.

QADESH

Kadeş (Qedesh, Kadesh, Qetesh, Qudshu), başlangıçta ibadeti Yeni Krallık döneminde Mısır’a getirilen bir Sami tanrısıydı. Doğa, güzellik ve cinsel zevk tanrıçasıydı. Başlangıçta kocası, ibadeti Orta Krallık döneminde Mısır’a getirilen Suriyeli bir tanrı olan Reşep‘ti .

Tapınımı Mısır’a yayıldığında bereket tanrısı Min ile ilişkilendirildi. Min ve Reşep, Kadeş ile birlikte bir üçlü olarak tapınıldı; Kadeş, ya her iki tanrının karısı ya da Reşpu’nun karısı ve Min’in annesiydi.

Kadeş, başlangıçta başında hilal bulunan bir aslanın (Mısır dışında bazen bir atın) sırtında duran çıplak bir kadın olarak tasvir edilmiştir. Mısır panteonuna kabul edildikten sonra, daha çok Hathor başlığı veya bir çift inek boynuzu ve bir güneş diski (aynı zamanda Hathor ve “Ra’nın Gözü” ile bağlantılı) ve dar bir kılıf elbise giyerek tasvir edilmiştir.

RESHEP

Reşef, Mezopotamya mitolojisinde salgın ve savaş tanrısı. Ugarit mitoloji metinlerinde geçmese de Ugarit panteonunun önemli bir üyesiydi. Reşef Babil ölüm tanrısı Nergal ile karıştırılır veya tanımlanırdı. Fenikeli kitabelerde “Bahçenin Reşef’i” ve Okun Tanrısı” olarak geçmektedir. Fenike-Hitit kitabelerinde “geyik tanrı” ve “ceylan tanrı” olarak da geçer.

TAWERET

Mısır mitolojisinde Tawaret (aynı zamanda Taurt, Tuat, Taueret, Tuart, Ta-weret, Taweret ve Taueret) hamile kadınların bebeklerin koruyucusu olan tanrıçadır. Yüzü timsah, vücudu hipopotam, ayakları ise aslan şeklinde betimlenir.

Su aygırı, dişi aslan ve Nil timsahlarından alınan yırtıcı özelliklerinin, kötü niyetli güçlere korku aşıladığı ve onları savuşturduğu düşünülüyordu. Bu nedenle, onun suretini taşıyan muskaların, çocukluk çağı hastalıklarını ve ölümlerini önlemeye yardımcı olduğu düşünülüyordu

BES

Bess bazende Bisu olarak söylenir, son periyotlarda ibadet edilen Mısırlı bir tanrıdır. Ev halkını ve özellikle kadın ve çocukların koruyucu tanrısıdır. Zamanında her şeyin savunucusu olarak kabul görmüştü. Bes, Nubia’dan Orta Krallık’a geçmiştir. Bazı son araştırmalarda Mısır yerel halkı ona inanmıştır. Bes’ten Son Krallık’ın kuzey bölgelerinde de bahsedildiği görülmüştür. Ancak onun kültü Yeni Krallık’a kadar uzanan yolda çok yaygın olmamıştır.

Bes ismi Nubya dilinde kedi (besa) ile bağdaştırılmıştır ve harfi harfine anlamı koruyucu demektir. Mısırlıların kedilere olan saygı ve koruyuculuğunu her defasında söylüyoruz. Fare ve diğer haşaratla mücadelede üstün hizmet veren kediler, Mısırlıların mahsullerine zarar veren bu haşaratlarla mücadelede önemli yer tutmaktadır. Tek tehlike yılanlardır. Kedilerini yılanlardan korumak Mısırlılar için önemlidir. Aynı zamanda Bes, komik cüce tanrı olarak da bilinirdi ve evlere şans ve mutluluk getirirdi.

NEFERTEM

Nefertem (Nefertum, Nefertemu) olarak bilinir. Başlangıçta Atum‘un bir görüntüsü olarak kabul edildi. Heliopolis’teki Sekizli Tanrı’nın yaratılış hikayesinin bir versiyonuna göre Nefertem (Güzel Atum veya Harika Atum olarak çevrilir) yaratılışın başında Nun‘un sularından ortaya çıkan mavi lotus tomurcuğundan doğmuştu. Atum güneş olarak temsil edilirken Nefertem de güneşin doğuşu olarak temsil edilmişti. Atum ağlıyordu çünkü yalnızdı. Onun bu gözyaşları da insanlığı yarattı. Her gün ışığıyla birlikte tekrar doğduğu düşünüldü. Her gün batımında ölüler dünyasına gelmeden önce Atum olgunlaşırdı. Sabahları doğum ve akşamları ölüm şeklindeki bu döngü, Kaos ve Düzen arasındaki günlük mücadeleyi temsil etmiştir.

Atum, Ra tarafından absorbe edildiğinde Nefertem ayrı bir ilah olarak kabul edildi ve yeni doğan güneşle ilişkilendirildi. Ptah baş tanrılığa yükselir ve mükemmel yaratıcılığını ilan eder. Sekhmet ve Bast‘ın oğlu olarak Nefertem tanımlanır. Ptah’ın oğlu olunca kozmetiğin ve çiçeklerden gelen şifa sanatının da koruyucusu oldu. Böylece Nefertem, güneş tanrısının bir görüntüsü ve torunu olmuştu.

GEB

Geb, eski Mısır dininde, dünyanın fiziksel desteği olan toprak tanrısıdır. Geb, kız kardeşi Nut ile birlikte, Heliopolis’in Dokuzlu Tanrılar Grubu‘nun (Dokuz Tanrı) ikinci neslini oluşturur. Mısır sanatında, dünyanın bir tasviri olarak Geb, genellikle ayaklarının dibinde yatarken tasvir edilirdi. Hava tanrısı Shu ile Gökyüzü tanrıçası Nut, üzerlerinde bir kemer oluşturmuştu. Geb genellikle ayırt edici bir özelliği olmayan bir insan olarak tasvir edilirdi, ancak bazen başının üzerinde adının hiyeroglifi olan bir kaz figürüyle tasvir edilirdi . Tanrılar arasında üçüncü ilahi hükümdardı; insan firavunlar onun soyundan geldiğini iddia ediyorlardı ve kraliyet tahtına Geb’in tahtı deniyordu.

NUT

Nut, Mısır dininde gökyüzü tanrıçası, gök kubbesi, genellikle toprak tanrısı Geb‘in üzerinde kemerli bir kadın olarak tasvir edilir. Yağmurlu bölgelerin çoğu kültüründe gökyüzü eril olarak tasvir edilir; yağmur, Toprak Ana’yı meyvelendiren tohumdur.

Ancak Mısır’da yağmurun doğurganlıkta hiçbir rolü yoktur; tüm faydalı su yeryüzündedir (Nil Nehri’nden). Mısır dini, toprak ve gök tanrılarının cinsiyetleri bakımından benzersizdir. Gökyüzü tanrıçası Nut, akşam güneşi yutar ve sabah tekrar doğururdu.

BABI

Babi, aynı zamanda eski Mısır dininde Baba, eski Mısır’da bulunan hayvanlardan biri olan hamadryas babunun tanrılaştırılmış haliydi. Adı genellikle babunların boğası olarak çevrilir ve kabaca babunların şefi anlamına gelir.

Babunlar son derece saldırgan ve her şeyi yiyen canlılardı ve Babi’nin çok kana susamış ve bağırsaklarla yaşadığı düşünülüyordu. Sonuç olarak, günahkârların ruhlarını Maat’a (hakikat/düzen kavramı) göre tartıldıktan sonra onları yediği düşünülüyordu ve bu nedenle yıkımı temsil eden bir ateş gölünün yanında durduğu söyleniyordu. Bu doğruluk yargılaması yeraltı dünyasının önemli bir parçası olduğundan, Babi’nin, insanların Babi’ye inandığı bölgelerde ölülerin tanrısı olan Osiris‘in  ilk doğan oğlu olduğu söyleniyordu .

MIN

Min, erkeklikte seksin tanrısıdır. Koptos’ta tapınılır. Yunanlarda bu tanrı Yunan tanrısı Pan ile birleştirilmiştir. Bu tanrıya adak olarak koç kesilir. Min’e tanrıça İsis‘le beraber de tapınıldığına rastlanmaktadır. Her yıl hasat mevsimi geldiğinde onun adına kutlamalar yapılır. Ayrıca bu tanrı kervanların koruyucusu olarak da bilinir. Min’in kökeni Kızıldeniz’e kadar uzanır. Min’in başında iki tüy ve kırmızı kurdelalı bir taç vardır, erkeklik organı erektedir ve sağ elinde bir kamçısı vardır. Tanrı Min’in Horus‘la büyük kavgaları olmuştur bunun sonucunda Ra ikisinin de barışmasını emretmiştir.

NEPHTHY

Neftis, Nephthys ya da Nebt-het, Mısır tanrıçalarından biridir. Orta Mısır’da tapınılmaya başlanmıştır. İsminin manası Evin Hanımı demekti ancak bu bildiğimiz ev değil Horus‘a bağlı olan gökyüzü kısmı anlamına geliyordu.

Nephthy, Eski Mısır’da Geb ve Nut‘un kızıydı. Seth, Osiris ve İsis‘in kız kardeşiydi. Kötü bir tanrı olan Seth‘in eşi olarak da tapınılırdı. Her manada İsis‘in tersi idi. İsis doğum, büyüme ve gelişmeyi temsil ederken Nephthys ölümü, yok olmayı temsil ediyordu. Osiris‘in yeniden doğuş efsanesinde Osiris’in tarafını tutmuştur.

SET

Set (ayrıca Sutekh, Seteh, Seth olarak da bilinir.) Mısır mitolojisinde bir tanrıdır. Nut ve Geb‘in oğludur. Mısır mitolojisinde Set kötülük tanrısı, kardeşi Osiris ise iyilik tanrısıdır. Set‚ ne kadar akıllı bir şekilde uğraşsa da Osiris ve Horus‘u yok edemeyince, iyi kötüye karşı zafer kazanır. Ancak tanrılar da Set’i yok edemezler.

Aşağı Mısır kralı kabul edilir. Bir eşeği anımsatan kırmızı saçlı ve büyük kulaklı bir hayali hayvan olarak temsil edilir. Çöl ve fırtınalar ile beraber düşünülür. Yunanlar, bu tanrıyı Typhon olarak görürler.

APIS

Antik Mısır’da tapılan canlı hayvanlar da olmuştur. Bunların en başlıcası ve şöhret sahibi olan Apis (Hapi) Öküzü‘dür. Apis Öküzü başında üçgen şeklinde beyaz bir alameti olan, beyaz lekelere sahip siyah renkli bir öküzdü. Kültünün merkezi Memphis’tir. Alnındaki siyah üçgenden başka sırtında akbabaya benzeyen bir şekil, sağ yanında bir hilal, dili üzerinde ise skarabe işareti bulunması gerekti. Aynı zamanda da kuyruk tüylerinin çift olması gerekiyordu.

Apis Öküzleri, tanrının yeryüzündeki temsilcisi olarak görülürdü. Ancak, insanlar adına tanrı ile aracılık yapan diğer hayvanlardan farklıydı. Apis Öküzü Ptah mabedinin karşısına yapılmış bir mabette, itina ile rahipler tarafından bakılır ve beslenirdi. Ölünce Mısırlılar tarafından büyük bir matem, yenisinin ortaya çıkması ise büyük sevinç olurdu. Ölen öküzler mumyalanır, bir firavunun ölümü gibi ihtişamlı cenaze törenleri yapılır ve Saqqara’da bulunan yer altı galerilerindeki lahitlere konulurdu.

Apis Öküzü Osiris ile özdeşleştirilmiş olsa da, öküze tapılması Mısır’ın çok daha erken dönemlerine uzanmaktadır. Osiris, eski krallığın son dönemlerinde tapınılmaya başlanan tanrıdır, oysaki Apis Öküzü’nden ilk hanedanlıktan bile daha erken dönemlerde bahsedilmiştir. Yine de Apis Öküzü’ne Osiris olduğu düşünülerek tapılmış ve Osiris’in ruhunun bir simgesi olarak görülmüştür.

KHEPRI

Khepri, doğmakta olan anlamını taşır. Ra ile özdeleştirilmiştir. Başka bir deyişle gökyüzünde yükselen Ra‘nın simgesidir. Ra’nın Güneş’i itip yükseltmesiyle Khepri’nin gübreyi yuvarlayıp itmesi eş değer olarak görüldüğünden bir adı da böcek tanrıdır.

Kutsal hayvanı skarabeustur. Mısırlılar için ilahi alanda yeri büyüktür. Skarabeus bir tılsım olarak görülmüştür ve bu böceğin şans getirdiğine inanılır.

 

HAPY

Hapi (Hapy), eski Mısır dininde Nil Nehri’nin yıllık taşkınlarının tanrısıydı. Taşkın, nehrin kıyılarına zengin silt (verimli toprak) biriktirerek Mısırlıların ekin yetiştirmesine olanak sağlıyordu. Hapi, Mısırlılar arasında büyük bir üne sahipti.

Hapi’nin bazı unvanları arasında Bataklıkların Balık ve Kuşlarının Efendisi ve Bitki Getiren Nehrin Efendisi vardı. Hapi, genellikle belirgin bir göbeği ve büyük, sarkık göğüsleri olan, peştamal ve törensel sahte sakal takan androjen bir figür olarak tasvir edilir.

THOTH

Thoth, Antik Mısır tanrısı. Sanatta genellikle kutsal kabul ettiği iki hayvan olan ibis veya babun başlı bir adam olarak tasvir edilir. Dişi karşılığı Seshat, eşi ise Ma’at‘tır. Ayın, bilgeliğin, bilginin, yazının, hiyerogliflerin, bilimin, büyünün, sanatın ve yargının tanrısıdır.

Thoth’un ana tapınağı, Hermopolis şehrinde bulunuyordu. Daha sonra Mısır Arapçasında el-Ashmunein olarak bilinen Thoth Tapınağı, Hristiyanlık döneminin başlangıcından önce büyük ölçüde yıkılmıştı. Tapınağın büyük pronaosu 1826 yılında hâlâ ayaktaydı, ancak 19. yüzyılın ortalarına gelindiğinde yıkılarak bir şeker fabrikasının temeli için dolgu malzemesi olarak kullanıldı.

SESHAT

Seshat, çeşitli yazımlarla eski Mısır bilgelik, bilgi ve yazı tanrıçasıydı. Bir yazar ve kayıt bekçisi olarak görülüyordu ve adı, tarayan (yani , yazar olan) anlamına geliyordu ve yazıyı icat etmekle anılıyor. Ayrıca muhasebe, mimari, astronomi, astroloji, bina, matematik ve ölçme tanrıçası olarak da tanımlandı.

Sanatta, başının üstünde yedi köşeli bir amblem bulunan bir kadın olarak tasvir edildi. Bu amblemin neyi temsil ettiği belli değil. Bu amblem, yedi boynuzlu anlamına gelen Seshat, Sefkhet-Abwy’nin alternatif isminin kökenidir.

NEITH

Neith (Net yada Neit), ilk ve birincil yaratıcı olduğu söylenen erken bir eski Mısır tanrısıydı. Evrenin ve içerdiği her şeyin yaratıcısı olduğu söyleniyordu ve nasıl işlediğini o yönetiyor. Bilgeliğin, dokumanın, kozmosun, annelerin, nehirlerin, suyun, doğumun, avlanmanın, savaşın ve kaderin tanrıçasıydı. Savaşçı bir tanrıçaydı. Neith kültünün Aşağı Mısır’ın batı Nil Deltası’nda yoğunlaştığı biliniyor. Neith aynı zamanda güneydeki Latopolis şehrinin üç vesayet tanrısından biriydi.

KHNUM

Khnum ya da (Khnemu), bilinen en eski Mısır tanrılarından biriydi, asıl olarak Nil’in kaynağının tanrısıydı. Nil’in yıllık selinin beraberinde alüvyon ve kil getirmesi ve suyunun çevresine hayat vermesi nedeniyle, çömlekçi çarkında kilden yaptığı ve yerleştirdiği insan çocuklarının bedenlerinin yaratıcısı olduğu düşünülüyordu.

Daha sonra diğer tanrıları şekillendirdiği tanımlandı ve İlahi Potter ve Kendinden yaratılan şeylerin Efendisi unvanlarına sahipti.

SATET

Satet (Satit veya Satjet, Satjit), Khnum ve Anuket ile birlikte Fil Üçlüsü‘nün bir parçasını oluşturan bir Yukarı Mısır tanrıçasıydı. Mısır’ın Nübye ile güney sınırının koruyucu tanrısı olarak, Nil’in eski yıllık selini kişileştirirdi ve bir savaş, avlanma ve doğurganlık tanrıçası olarak hizmet ederdi.

WADJET

Wadjet ya da Buto Aşağı Mısıra ait bir tanrıça olup, papirüslerin ve firavunların koruyucusudur. Kobra şeklinde tasvir edilir ve firavunları düşmanlardan koruma misyonu vardır.

NEKHBET

Nekhbet (Nekhebit) bir erken, hanedan öncesi yerel tanrıçadır. Mısır mitolojisinde şehrinin koruyucusu olan Nekheb ile Sonunda, birleştiğinde Yukarı Mısır’ın hamisi ve tüm Eski Mısır’ın iki koruyucu tanrısından biri oldu.

SERKET

Serket, Mısır mitolojisinde akreplerin zehirli sokmalarına ve ısırıklarına karşı koruma tanrıçasıdır.  Öncelikle Hanedanlık Öncesi Dönem’de (MÖ yaklaşık 6000 – yaklaşık 3150) Aşağı Mısır’da tapınılmıştır. Serket genellikle, kuyruğu sokmaya hazır bir akrep tarafından tepesinde taçlandırılmış, bir elinde ankh, diğerinde ise bir asa taşıyan bir kadın olarak tasvir edilir. Serqet, Selkis veya Selket olarak da geçen adı, boğazın nefes almasını sağlayan anlamına gelen Serket hetyt‘in kısaltılmış halidir.

ANUKET

Anuket, Mısır mitolojisi’nde soğuk su dağıtıcısı olarak bilinmektedir. Mısır’ın Elefantin ve çevre kentlerinde Anukent’e tapılmıştır. Khnum‘un kızıdır ve kutsal hayvanı Gazel’dir. Kafasında tüylü bir taç taşır. Anuka adıyla da bilinir. Nil Nehri tanrıçası ve Nil Nehri’nin kişiselleşmiş bir dişi figürüdür.